DIŞ TİCARETTE GÜMRÜK UYGULAMALARI VE CEZAİ HÜKÜMLER
DIŞ TİCARETTE GÜMRÜK UYGULAMALARI VE CEZAİ HÜKÜMLER
İÇİNDEKİLER:
I- GENEL BAKIŞ..…………………………………………………………………….…4
a) Gümrük Kuralları.………………………………………………………………4
b) Dış Ticaret Rejimi…….………………………………………………………...4
c) Kambiyo Kuralları…….………………………………………………………..4
II-GÜMRÜK TEŞKİLATININ İDARİ YAPISI…………….……………………………5
A- GÜMRÜK MÜSTEŞARLIĞININ TEŞKİLAT YAPISI…….………………5
B- GÜMRÜK MÜSTEŞARLIĞINDA GÖREV DAĞILIMI……………………5
1- Gümrükler Genel Müdürlüğü……………………………………...5
2- Gümrük Muhafaza Genel Müdürlüğü…………………………….5
3- Gümrük Kontrol Genel Müdürlüğü……………………………….5
C- GÜMRÜK MÜSTEŞARLIĞINDA DENETİM SİSTEMİ…………………..6
a) Merkezi Denetim……………………………………………………..6
b) Yöresel Denetim……………………………………………………..6
III- GÜMRÜK İŞLEMLERİ………………………………………………………………6
A- İHRACAT İŞLEMLERİ……………………………………………………….6
Tanım……………………………………………………………………...6
Beyan……………………………………………………………………..6
Geçici Depolama Süresi ve Takip Edilmeyen Beyannameler…..6
Fiili İhracat……………………………………………………………….6
Geçici Depolama Süresi ve Takip Edilmeyen Beyannameler…..6
Beyan Edilen Eşyanın Tamamen İhraç Edilmemesi……………..7
İkinci Bir Gümrükte Taşıt Değiştirilerek Yapılacak İhracat…..…7
Beyannameni Gönderileceği Yerler…………………………………7
İhracat Yasakları ve Kısıntılar………………………………………..7
Standardizasyon Kontrolüne Tabi Eşya……………………………7
Bitki ve Ürünlerinin İhracında Aranacak Şartlar………………….7
Hayvan ve Maddelerinin İhracında Aranacak Şartlar…………….8
B- İHRACAT İŞLEMLERİNE İLİŞKİN CEZAİ HÜKÜMLER………………..8
a) Gümrük Kanunu’na Göre Cezai Hükümler……………………...8
b) 4926 sayılı Kaçakçılığı Önleme Kanunu’na Göre
Cezai Hükümler………………………………………………………8
IV- EŞYALARIN GEÇİCİ KABULU İÇİN A.T.A KARNELERİ HAKKINDA
GÜMRÜK SÖZLEŞMESİ……………………………………………………………….8
ATA Sözleşmesinin Amacı……………………………………………………8
ATA Sözleşmesinin Tarihçesi………………………………………………..9
Dahil Olduğumuz Sözleşmeler ve Sözleşmelerin Yasallaşma
Tarihleri…………………………………………………………………………..9
V- BASİTLEŞTİRİLMİŞ İŞLEMLER……………………………………………..…..10
Gümrükçe Onaylanmış Kişiler……………………………………………...10
1- Genel Koşullar……………………………………………………...10
2- Özel Koşullar…………………………………………………….....10
Antrepo Rejimi………………………………………………………………...11
A Tipi Antrepo……………………………………………………...….11
B Tipi Antrepo………………………………………………………....11
C Tipi Antrepo…………………………………………………...........11
D Tipi Antrepo………………………………………………………….11
E Tipi Antrepo…………………………………………………………..11
F Tipi Antrepo…………………………………………………….…….11
VI- TÜRKİYE – AT ARASINDA TARIM ÜRÜNLERİ TİCARETİNE
İLİŞKİN MENŞE İSPAT BELGELERİ YÖNETMELİĞİ………………………….….11
1- Menşeli Ürün Kavramının Tanımı ve Şartları……………………….….11
2- İki Taraflı Kümülasyon………………………………………………….….11
3- Yeterli İşçilik ve İşlem Görmüş Ürünler…………………………….…..11
4- Yetersiz İşçilik veya İşlem…………………………………………….…..12
5- Nitelendirme Birimi………………………………………………………...12
6- Setler……………………………………………………………………….…12
7- Etkisiz Unsurlar…………………………………………………………..…12
8- Ülkesellik İlkesi………………………………………………………….…..12
9- Doğrudan Nakliyat……………………………………………………….…12
10- Eşyanın Menşeinin İspatı…………………………………………….….12
11- EUR. 1 Dolaşım Sertifikasının Şekli, Basım ve Dağıtımı……….…..13
12- Basitleştirilmiş İşlemler…………………………………………….……13
VII- TARİFE………………………………………………………………………….….13
Advalorem Tarife……………………………………………………………...13
Spesifik Tarife……………………………………………………………….…13
Armonize Sistem………………………………………………………………13
Armonize Sistem Esasları…………………………………………………...13
Avrupa Toplulukları Entegre Tarifesi (TARIC)………………………..….14
VIII- TIR SÖZLEŞMESİ……………………………………………………………..…14
TIR KARNESİ……………………………………………………………….….14
TIR TAŞIMACILIĞI…………………………………………………………….14
TIR İŞLEMİ………………………………………………………………….…..14
TIR İŞLEMİNİN İBRASI…………………………………………………….…14
KARAYOLU TAŞITI……………………………………………………….…..15
TAŞIT DİZİSİ……………………………………………………………….…..15
RÖMORK…………………………………………………………………….…15
YARI RÖMORK………………………………………………………………..15
AĞIR VE HAVALELİ EŞYA………………………………………………….15
KONTEYNER…………………………………………………………………..15
HAREKET NOKTASI GÜMRÜK İDARESİ…………………………………15
YOL BOYU GÜMRÜK İDARESİ………………………………………….…15
VARIŞ NOKTASI GÜMRÜK İDARESİ……………………………………..15
DENETLEME VE KONAKLAMA NOKTASI GÜMRÜK İDARESİ……....15
DENETLEME VE KONAKLAMA NOKTALARI…………………………...15
KEFİL KURULUŞ………………………………………………………..……15
TIR KARNESİ HAMİLİ……………………………………………………..…15
KARAYOLU TAŞITI ONAY BELGESİ……………………………………...15
TRANSİT YOL………………………………………………………………....15
BAĞLANTI YOLU…………………………………………………………..…15
DENETLEME BELGESİ……………………………………………………...15
UYGULAMA ALANI…………………………………………………………..16
İLKELER…………………………………………………………………….....16
TIR KARNESİ VERİLMESİ………………………………………………......16
KEFİL KURULUŞLARIN SORUMLULUĞU…………………………….....16
ŞARTLI İBRA……………………………………………………………….…16
TAŞIT, RÖMORK VE KONTEYNERLERİN AÇILIP
KONTROL EDİLECEĞİ HALLER…………………………………………….17
EŞYANIN TIR KARNESİ HİMAYESİNDE TAŞINMASI……………………17
TAŞITLARIN VE KONTEYNERLERİN KABULÜ…………………..17
TIR KARNESİ HİMAYESİNDE EŞYA TAŞIMA………………….….17
KARAYOLU TAŞITI UYGUNLUK BELGESİ………………………..17
DENETLEME VE KONAKLAMA NOKTALARI……………………..18
ÖNEMLİ NOTLAR………………………………………………………….…..18
IX- HATALI GÜMRÜK TARİFESİ VE BEYANI VE SONUÇLARI……………..….18
a) Vergi Kaybına Sebebiyet Vermek……………………………………..…19
b) İthalat Rejimini İhlal Etmek………………………………………………..20
DIŞ TİCARETTE GÜMRÜK UYGULAMALARI VE CEZAİ HÜKÜMLER
I- GENEL BAKIŞ:
Devlet dış ticaretinin ana amacı vergi almak değil, ülke ekonomisini geliştirmek ve yönlendirmektir. Vergileri ana amaç uygulanırken elde edilen yan ürün olarak değerlendirebiliriz. Ekonomik kararlar dışında ülkede yaşayanların, canlı hayvanların ve bitkilerinin sağlıklarının korunması, iç ve dış güvenliğin sağlanması, dış politika, tarihi eserlerin yurt dışına kaçırılmasının önlenmesi ve Türk ihraç ürünlerinin Türk mallarına yurt dışında güveni sarsmamasını amaçlayan kararlar dış ticareti yönlendirmek için devletçe alınmaktadır. Bütün bu kararların en önemli uygulayıcısı Gümrük İdareleri’dir. Gümrük dışında Dış Ticaret ve Hazine Müsteşarlıkları, Devlet Planlama Teşkilatı, Devlet İstatistik Enstitüsü, Maliye, Tarım, Sağlık, Sanayi, Ulaştırma, Çevre ve hatta Kültür, İçişleri, Dışişleri ve Milli Savunma Bakanlıkları dış ticareti yönlendiren, sınırlayan, kısıtlayan ve yasaklayan hükümler koymaktadırlar.
Unutulmamalıdır ki, Türkiye’nin ihracatı bir başka ülke için ithalat; Türkiye’nin ithalatı ise bir başka ülke için ihracattır. Türkiye bu kararları alırken uluslararası tek veya çok taraflı anlaşmalarla bağlıdır. GATT sözleşmesi, AT sözleşmeleri, TIR, ATA, TRİPTİK sözleşmesi gibi birçok sözleşme gümrük mevduatına kurallar manzumesi olarak yansımaktadır.
Bütün bu kuralların son uygulayıcısı gümrük idareleridir. İthalat, ihracat ve transit işlemlerde son görevli devlet memuru gümrük memurudur. Sonuçta bütün bu işlemler “Gümrük İşlemleri” olarak nitelendirilmektedir.
Dış ticaret sac ayağı olarak nitelendirilen üç kurallar manzumesi ile gerçekleştirilmektedir:
d) Gümrük Kuralları
e) Dış Ticaret Rejimi
f) Kambiyo Kuralları
a) GÜMRÜK KURALLARI: Bir malın Türkiye Gümrük Bölgesi’ne girişi ve Türkiye Gümrük Bölgesi’nden çıkışı ile ilgili olarak devletçe alınan tüm tedbirlerin noksansız uygulanmasını amaçlayan bir denetim sistemidir.
b) DIŞ TİCARET REJİMİ: Dış Ticaret Mevzuatı bir malın Türkiye Gümrük Bölgesi’ne girebilirliliğine, Türkiye Gümrük Bölgesi’nden çıkabilirliliğine ilişkin kurallar koyar.
c) KAMBİYO KURALLARI: Genelde para hareketini denetleyen ve yönlendiren kurallara “Kambiyo Kuralları” denir. Bu kuralların kaynağı 1567 sayılı ‘Türk Parasının Kıymetini Koruma Yasası’dır. Bu yasa milli ve yabancı para ile, bunları temsil eden kıymetli evrakları, kıymetli madenleri, kıymetli taşlar ile kıymetli maden ve kıymetli taşlardan yapılmış eşyayı konu almaktadır. Bu yasa halen 32 sayılı karar ve bu karara ilişkin Merkez Bankası tebliğleri ışığında uygulanmaktadır. Kambiyo Mevzuatı ile ilgili tüm bilgilere www.merkezbankasi.gov.tr ile www.hazine.gov.tr’ den ulaşabilirsiniz.
II-GÜMRÜK TEŞKİLATININ İDARİ YAPISI
A- GÜMRÜK MÜSTEŞARLIĞININ TEŞKİLAT YAPISI
Gümrük Müsteşarlığı, Devlet Bakanı koordinatörlüğünde Başbakanlık’a bağlı bir kuruluştur. 02.07.1993 tarihinde 485 sayılı KHK ile Gümrük Müsteşarlığı kurulmuştur. Gümrük ile Maliye Bakanlığı arasındaki bağlar kopmuştur. Bu ayrılma sırasında gümrüğün bir ünitesi olan Tasfiye İşleri Genel Müdürlüğü kısa adıyla TASİŞ, Maliye Bakanlığı bünyesinde kalmıştır.
Teşkilat kanununa göre Gümrük Müsteşarlığı’na bağlı danışma ve denetim birimleri şunlardır:
a) Teftiş Kurulu Başkanlığı
b) Araştırma, Planlama ve Koordinasyon Dairesi Başkanlığı
c) Hukuk Müşavirliği
d) Müsteşarlık Müşavirleri
Müsteşarlığa bağlı ana hizmet birimleri ise:
a) Gümrükler Genel Müdürlüğü
b) Gümrük Muhafaza Genel Müdürlüğü
c) Kontrol Genel Müdürlüğü
d) Avrupa Topluluğu ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü’dür.
Teşkilat kanununda yardımcı birimler olarak aşağıdaki birimler düzenlenmiştir:
a) Personel Dairesi Başkanlığı
b) Eğitim Dairesi Başkanlığı
c) İdari ve Mali İşler Dairesi Başkanlığı
d) Muhabere ve Elektronik Dairesi Başkanlığı
e) Savunma Uzmanlığı
Müsteşarlığın taşra teşkilatında ise;
a) Gümrük Muhafaza Genel Müdürlüğüne bağlı olarak
- Gümrük Başmüdürlükleri
- Gümrük Müdürlükleri
b) Gümrük Muhafaza Genel Müdürlüğüne bağlı olarak
- Gümrükler Muhafaza Başmüdürlükleri
- Gümrük Muhafaza Müdürlükleri bulunmaktadır.
B- GÜMRÜK MÜSTEŞARLIĞINDA GÖREV DAĞILIMI
1- Gümrükler Genel Müdürlüğü: İthalat, ihracat, eşyanın kıymetinin ve menşeinin belirlenmesi, gümrüğün taraf olduğu anlaşmaların uygulanması, antrepo ve bekleme yerlerinin açılması ve işletilmesinin denetlenmesi, hariçte ve dahilde işleme, geçici muafiyet işlemleri, yolcu ve posta işlemleri, eşyanın tahlil ve analizlerinin yaptırılması, serbest bölge işlemleri, gümrük müşavir ve müşavir yardımcılarına ilişkin işlemler ile müsteşarlıkça verilecek benzer görevleri yapmakla yükümlüdür.
2- Gümrük Muhafaza Genel Müdürlüğü: Gümrük kapılarından giriş ve çıkış yapan kişi, eşya ve taşıtların gümrük denetiminden geçmelerini sağlamak, gümrük işlemi yapılan yer ve sahalarda gümrük muhafaza hizmetini yürütmek, kişi ve taşıtların gümrük işlemleri bitirilmeden gümrüklü yer ve sahalardan çıkmalarını önlemek, gümrüklü yer ve sahaların takip ve muhafazalarını sağlamak, kaçakçılık fiillerini önlemek, kovalamak ve soruşturma görevini yürütmekle yükümlüdür.
3- Gümrük Kontrol Genel Müdürlüğü: Gümrüklerde tahsil edilen vergiler ve diğer gelirlerin tarh tahakkuk ve tahsilini kontrol etmek, tahsil noksanlık veya fazlalığı ile ilgili işlemleri yürütmek, vergi muafiyeti ve teşvik tedbirleri ile ilgili işlemleri yürütmek, transit taşımacılığı yapan kara nakil vasıtalarının giriş ve çıkışlarını izlemek, tahakkuk memurlarının tazminat sorumluluklarını Sayıştay nezdinde takip etmek görevlerini yapmaktadırlar.
C- GÜMRÜK MÜSTEŞARLIĞINDA DENETİM SİSTEMİ
1918 sayılı Kaçakçılığın Men ve Takibine Dair Yasa’nın 3. maddesi hükmüne göre tüm gümrük ve gümrük muhafaza memurları kaçakçılık fiillerini önlemek, kovuşturmak ve soruşturmakla yetkili ve görevlidir. Bunların dışında:
a) Merkezi Denetim:
aa) Gümrüklerde işlemi tamamlanmış tüm ithalat evrakı bordrolara kaydedilerek periyodik olarak Gümrük Kontrol Genel Müdürlüğü’ne gönderilir. Böylelikle tüm ithalat işlemleri evrak üzerinden ikinci olarak merkezde denetlenir.
bb) Gümrük Müsteşarlığında denetim birimi olarak Müsteşarlığa bağlı Teftiş Kurulu ve Genel Müdürlüklere bağlı Kontrolörler Birim Başkanlıkları bulunmaktadır. Bu birimler bir yönüyle gümrük çalışanlarını denetlerken, diğer taraftan tüm gümrük işlemlerini, beyanları denetlemekte ve ikinci muayene yapmakla yetkili ve görevlidir. Tabi ki, kaçakçılığı önleme, kovalama ve soruşturma görevini de buna eklemek gerekir.
b) Yöresel Denetim:
Gümrük Başmüdür, müdür ve müdür yardımcıları tüm gümrük işlemlerini işlemlerin her aşamasında inceler ve denetler. Gümrük Kanunu’nun 65. maddesine göre Gümrük müfettiş ve müfettiş yardımcıları, kontrolörler ve idare amirleri muayenesi yapılmış, işlemleri bitmiş bir eşyayı yeniden muayeneye alıp tüm işlemlerini yeniden gözden geçirebilirler.
III- GÜMRÜK İŞLEMLERİ
A- İHRACAT İŞLEMLERİ:
Tanım: Uluslararası veya ikili anlaşmalar, kanun, tüzük ve kararnamelerle konulmuş yasaklık ve kısıntı hükümleri saklı kalmak üzere, her türlü eşyanın Türkiye’den ihracı serbesttir.
Beyan: Türkiye Gümrük Bölgesi’nden ihraç edilecek eşyanın ilgili gümrük idaresine beyan edilmesi zorunludur. Gümrük beyanı, belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde eşyanın bir gümrük rejimine tabi tutulması talebinde bulunulması demektir.
Ticaret politikası Önlemleri: Aramızda iki taraflı ticaret ve ödeme anlaşması bulunan ülkelere ihraç edilen eşyanın Türkiye Gümrük Bölgesi’nden çıkarılması, o tarihte yürürlükte bulunan ticaret politikası önlemleri ile birlikte ilgili ticaret anlaşmaları hükümleri uygulanır. Ayrıca anlaşmamız olan veya olmayan ülkelere yapılacak ihracatta o tarihte yürürlükteki Türk Parasının Kıymetini Koruma Kararları ile konuşmuş kayıt ve şartlara da uyulur.
Fiili İhracat: 4458 sayılı Gümrük Kanunu’na göre ihraç eşyası, buna ilişkin gümrük beyannamesinin tescili sırasında bulunduğu durum ve niteliğini gümrük denetiminden çıktığı sırada aynen koruması koşuluyla fiilen ihraç edilmiş sayılır. Yani eşya ihraç amacıyla nakil vasıtasına yüklendiğinde fiiline ihraç edilmiş sayılmaktadır.
Geçici Depolama Süresi ve Takip Edilmeyen Beyannameler: Çıkış eşyası, geçici depolama yerleri ve gümrükçe uygun görülen yerlerde 1 ay kalabilir. Zorlayıcı ve idarece kabul edilebilecek sebeplerle gümrük idare amirlerince, bir defaya mahsus olmak şartıyla en çok 3 ay daha uzatılabilir. Tescil edilen ve yukarıdaki süreler içerisinde işlemleri tamamlanmayan beyannameler iptal edilir. Geçici depolama yerine konmaksızın ihraç edilecek eşyanın beyanname kapatma süresi 2 aydır. Bu süre makul sebeplerle en çok 2 ay uzatılabilir. Bu süreler içerisinde işlemleri tamamlanmayan beyannameler iptal edilir.
Beyan Edilen Eşyanın Tamamen İhraç Edilmemesi: Zorlayıcı nedenlerle fiili ihracatta noksanlık olduğunda, durum görevli memurlar tarafından beyannameye kaydedilir. Bu durumda beyanname fiilen ihraç edilen miktar üzerinden kapatılır. Ancak bunun için beyanname açılmadan önce durum bir dilekçe ile ilgili memura bildirilmelidir. Geri kalan eşya için yeniden bir beyanname verilmesi gerekir.
İkinci Bir Gümrükte Taşıt Değiştirilerek Yapılacak İhracat: İkinci bir gümrükte taşıt değiştirilerek ihraç edilecek eşyanın, gümrük çıkış işlemleri birinci gümrük idaresinde yapılır. Eşya ikinci gümrüğe uluslararası kabul gören bir transit belgesi veya bu gümrük idaresince tescilli bir transit beyannamesi ile gönderilir. İkinci gümrük idaresi tarafından diğer taşıta aktarılması yapıldıktan sonra, eşyayı yurt dışına taşıyacak aracın kaptanı veya sürücüsü ya da acentesi tarafından çıkışa ilişkin bir özet beyan verilir. Eşyanın yurt dışına çıkışını sağlayan ikinci gümrük idaresi, durumu özet beyana be birinci gümrük idaresince gönderilen transit beyannamesine kaydeder ve onaylar. Onaylanan transit belge veya beyannamesinin teyit nüshasını alan birinci gümrük idaresi bu ihracata ilişkin gümrük beyannamesini kapatır. Eşyanın birinci gümrük idaresinden ikincisine gönderilmesi sırasında, taşıt aracının durumunda, eşyanın kaplarında veya mühürlerde görülen noksanlıklar nedeniyle, ikinci gümrük idaresinin eşyayı kontrole tabi tutma hakkı saklıdır.
Beyannameni Gönderileceği Yerler: İşlem gören ihracat beyannamesinin 1 ve 2 numaralı örnekleri ihracat işlemlerinin tamamlandığı gümrük idaresinde saklanır. 3. örnek ise ihracatçıya verilir.
İhracat Yasakları ve Kısıntılar: Türkiye’den çıkışı yasak olan eşya ile dönemsel olarak çıkışına izin verilmeyen veya çıkışı kayıt ve şarta tabi tutulan eşya farklı hukuki konumdadır. Rejim kararlarıyla çıkışına izin verilmeyen eşyanın kurallara aykırı olarak yurt dışına çıkarılması bir rejim ihlali olup, 4926 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’nun 3. maddesinin (ı) fıkrasının 3. şıkkında olduğu üzere “İhracı lisansa, şarta, izne, kısıntıya veya belli kuruluşların vereceği uygunluk veya gerçeğe aykırı her türlü beyanname ve belge ibrazı ile gümrüğü yanıltarak işlemini yaptırmak suretiyle ihraç etmek.” suçundan kişi cezalandırılmaktadır. Çıkışı yasak eşya ise, aynı kanunun 3. maddesinin (b) fıkrasında kaçakçılık cürmü olarak tarif edilmekte “Kanunlara veya Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası anlaşma ve sözleşmelere göre ithali veya ihracı yasak olan bir eşyayı ithal veya ihraç etmek veya bunlara teşebbüs etmek, ithali yasak eşyayı bulundurmak, satmak, satınalmak, saklamak, satışa arzetmek, alınıp satılmasına aracılık etmek veya bilerek taşımak” ve aynı yasanın 4. maddesinin (b) fıkrasına göre cezalandırılmaktadır.Türkiye’den çıkışı yasak olan eşya 1615 sayılı Gümrük Kanunu uygulaması sırasında bu kanuna ilişkin Gümrük Yönetmeliği ekinde yer almaktadır.
Standardizasyon Kontrolüne Tabi Eşya: İhracı zorunlu standarda bağlı eşyanın kontrolüne ilişkin belge ihracat sırasında aranmaktadır. Standart tebliğlerine uygun olmayan malın ihracı 4926 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’nun 3. maddesinin (ı) – 3 fıkrasına aykırılık teşkil etmektedir.ihracı standardizasyon kontrolüne tabi tarım ürünlerinin ihracında yetkili ihracat kontrolörleri tarafından düzenlenmiş belge aranır.
Bitki ve Ürünlerinin İhracında Aranacak Şartlar: 6968 sayılı Zirai Mücadele ve Zirai Karantina Kanunu’na göre, ihraç edilecek her türlü bitki ve bunların ürünleri, tohum, fidan, fide, çelik, aşı kalemi, yumru, kök ve tohumları ile diğer her türlü parçaları için talep halinde Zirai Karantina teşkilatınca Menşe ve Sağlık Sertifikası verilebilir.
Hayvan ve Maddelerinin İhracında Aranacak Şartlar: 3285 sayılı Hayvan Sağlığı Zabıtası Kanunu ile 22.2.1989 tarihli ve 89/13838 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Yönetmeliği gereğince, Türkiye’den çıkarılacak hayvan ve maddelerinin sahipleri yahut taşıyıcıları, bunların bulaşıcı hayvan hastalığı bulunmadığına dair o yer veterinerinden bir sağlık belgesi ve o yer belediyesinden ve belediye olmayan yerlerde de ihtiyar heyetinden bir menşe şahadetnamesi almak zorundadır.
B- İHRACAT İŞLEMLERİNE İLİŞKİN CEZAİ HÜKÜMLER
a) Gümrük Kanunu’na Göre Cezai Hükümler: Gümrük Kanunu’nun usulsüzlük cezalarına ilişkin 241. maddesinin 3. fıkrasının (j) bendinde: “Herhangi bir ihracat iadesinden yararlanmayan veya ihracat vergisine ve ticaret politikası önlemlerine tabi olmayan ihracata konu eşyanın cins, tür, miktar veya kıymetinin yanlış beyan edilmesi” fiili birim cezanın iki katı ceza ile müeyyidelendirilmiştir. Gümrük Kanunu’nun 238. maddesinde: “108 ila 127. maddelerde düzenlenen Dahilde İşleme Rejimi ile 128 ila 134. maddelerde düzenlenen Geçici İthalat Rejimine ilişkin hükümlerin ihlali halinde, eşyaya ilişkin gümrük vergileri tahsil edilir. Ayrıca bu vergilerin iki katı para cezası alınır.” hükmü yer almaktadır.
b) 4926 sayılı Kaçakçılığı Önleme Kanunu’na Göre Cezai Hükümler: 3. maddenin (ı) fıkrasında Kaçakçılık fiilinin özelliğine göre:
1- %10’u aşan miktar fazlalığı veya cins farklılığı
2- İhracat vergilerinden kaçınma veya ihracatta devlet desteğinden haksız yararlanma
3- İhracatta rejim ihlali
olmak üzere üç ayrı şıkta tarif edilmiş ve 4. maddede cezalandırılmıştır.
IV- EŞYALARIN GEÇİCİ KABULU İÇİN A.T.A KARNELERİ HAKKINDA GÜMRÜK SÖZLEŞMESİ
Fransızca: Admission temporaire
İngilizce: Temporary Admission:
I.B.C.C (International Bureau of Chambers of Commerce: Üst Kuruluş Uluslararası Ticaret Odaları Bürosu
ATA Sözleşmesinin Amacı: ATA karneleri ülkeye geçici olarak girecek eşyanın gümrük formalitelerinin basitleştirilmesini sağlayan uluslararası bir uygulamadır.
a) Eşya, ATA karnesi teminatı altında başka belge aranmaksızın sözleşmeye taraf bir ülkeden transit geçebilmektedir (Türkiye, ATA karnesi ile transite izin vermemektedir).
b) Sözleşme kurallarına uygun olarak düzenlenmiş ATA karnesi ile gelen eşya sözleşmeye taraf olan bir ülkeye ayrıca geçici kabul giriş beyannamesi ve başka bir teminat aranmaksızın geçici olarak girebilmektedir.
c) Eşya, yasal süresi içinde gene ATA karnesi ile Türkiye Gümrük Bölgesi dışına başka bir beyan veya belge aranmaksızın çıkarılabilmektedir.
d) Bir ATA karnesi ile karnenin geçerlik süresi içerisinde aynı eşyanın birden fazla ülkeye geçici olarak ithali mümkün bulunmaktadır.
e) ATA karnesi ile ihracat yapan ülkenin tatbik ettiği gümrük mührüne taraf ülkeler prensip olarak itibar etmek durumundadırlar.
Bu özellikler ile ATA karneleri yerine göre:
- TIR karnesi
- Transit Beyannamesi
- Geçici Giriş Beyannamesi
- Geçici Giren Eşyanın Çıkış Beyannamesi
- Gümrük İdaresi Nezdinde Geçici Giren Eşyanın Vergileri Karşılığı Kefalet Senedi
gibi birçok fonksiyonu üstlenebilmekte ve geçici olarak ithal edilecek eşyanın gümrük formalitelerini basitleştirmektedir.
(Türkiye, ATA karnesinin transitte ve posta işlemlerinde kullanılmasına izin vermemektedir.)
ATA Sözleşmesinin Tarihçesi: 1954 yılında Gümrük İşbirliği Konseyi’nin Ticari Numuneler için E.C.S karneleri düzenlenmesi çalışması gündeme getirilmiş, bu öneri 1 Mart 1956 yılında kabul edilmiş ve ticari numuneler ile reklam malzemelerinin E.C.S karneleri ile geçici kabulüne ilişkin sözleşme uygulamaya girmiştir. Türkiye, 7289 sayılı 25,05,1959 tarihli yasa ile E.C.S. karneleri sözleşmesine katılmıştır. Gümrük İşbirliği Konseyi (yeni adıyla Dünya Gümrük Örgütü) 6 Eylül 1961 tarihinde ATA karnesi hakkında Gümrük Sözleşmesi’ni kabul etmiş ve E.C.S. karnelerinin yerine ikame etmiştir.
Dahil Olduğumuz Sözleşmeler ve Sözleşmelerin Yasallaşma Tarihleri:
1- Eşyaların Geçici Kabulü İçin ATA Karneleri Hakkında Gümrük Sözleşmesi: (Brüksel 6 Aralık 1961) Onay kaydıyla 31.03.1962 tarihinde imzalanmıştır. Yürürlüğe giriş tarihi 30 Temmuz 1963’tür.
2- 14.09.1972 tarihli ve 1619 sayılı kanunla Türkiye; 6 Aralık 1961 tarihinde Brüksel’de düzenlenen, eşyaların geçici kabulü için ATA karneleri hakkındaki (posta ile gelen eşya hariç) katılmıştır.
3- 1714 sayılı 08.0501973 günlü kanunla; Sergi, Fuar, Toplantı veya Benzerleri Yerlerde Sergilenecek veya Kullanılacak Eşyanın İthallerindeki kolaylıklar düzenlenmiştir.
4- Mesleki Malzemenin Geçici İthaline İlişkin Gümrük Sözleşmesi 1715 sayılı 08.05.1973 günlü kanun
5- Bilimsel Malzemenin Geçici İthaline Dair Gümrük Sözleşmesi 27.09.1990 tarihli 3655 sayılı kanun
6- Deniz Adamları İçin Sosyal Yardım Malzemesine İlişkin Gümrük Sözleşmesi 3666 sayılı 27.09.1990 günlü kanun
7- Pedagoji Malzemesinin Geçici İthaline Dair Gümrük Sözleşmesi 3667 sayılı 27.09.1990 tarihli kanun
ATA karnesi ile Türkiye’ye ithal edilecek eşyanın mutlaka Türkiye’nin imzaladığı sözleşmeler kapsamında olması gerekir. İthal konusu eşyanın ayniyeti muayene memuru tarafından belirlenir ve ayniyet tespit tutanağına kaydedilir. Tutanağın bir örneği ATA karnesinin çıkış parçasına eklenir. Rejimin ihlal edilmesi halinde Gümrük Kanunu’nun 238. maddesi uygulanır, ceza tahsil edilmeden veya teminata bağlanmadan eşyanın çıkışına izin verilmez.
V- BASİTLEŞTİRİLMİŞ İŞLEMLER
Gümrükçe Onaylanmış Kişiler: Belli niteliklere sahip dış ticaretle iştigal eden kişiler olup, başvuruları üzerine bu sıfat verişmekte ve bu sıfatı taşıyanların gümrüklerdeki bazı işlemlerine ayrıcalık uygulanabilmektedir. Basitleştirilmiş usullerden yararlanabilmek için Gümrükçe Onaylanmış Kişi unvanının önceden alınmış olması gerekir. Bu unvan birbirinden farklı iki yöntemle verilir:
1- Genel Koşullara göre basitleştirilmiş işlemlerden yararlanabilmek için daha az ön koşul aranmakta, buna karşılık daha sınırlı olarak işlemleri basitleştirilmektedir. Bu şekilde verilen Onaylanmış Kişi belgesinin her yıl güncelleştirilmesi gerekir.
2- Özel Koşullara göre basitleştirilmiş işlemde ise uygulanan rejime göre koşullar değişmekte olup, bu belgelerin üç yılda bir güncelleştirilmesi gerekir.
Basitleştirilmiş Usul’den yararlanmak için aranan GENEL KOŞULLAR: Sürekli ve düzenli olarak rejim beyanında bulunan ve gerekli şartları taşıyan gerçek ve tüzel kişiler basitleştirilmiş usulden yararlanabilir. Ancak:
a) Başvurulan yıl ve önceki yıl içerisinde işlem gören beyanname sayısının %2’sini aşan ve en az 5 kez vergi kaybına neden olan gümrük mevzuatı ihlalinden ceza alan,
b) Bir önceki başvuru yılı içerisinde işlem gören beyanname sayısının %5’ini aşan ve en az 10 kez haklarında Gümrük Kanunu’nun 241. maddesine göre usulsüzlük cezası uygulananlarla,
c) Başkasının nam ve hesabına hareket edenlere
Basitleştirilmiş Usul’den yararlanma izni verilmez.
Basitleştirilmiş Usul’den yararlanmak için aranan ÖZEL KOŞULLAR:
a) Serbest dolaşıma giriş, dahilde işleme, gümrük kontrolü altında işleme ve geçici ithalat
b) İhracat ve hariçte işleme
c) Antrepo
rejimlerinden basitleştirilmiş usulden yararlanacak olanlar yukarıdaki koşullara ilaveten aşağıda belirtilen koşullardan en az birisini taşımaları gerekir:
(Bir önceki takvim yılı veya başvuru yılı)
İTHALATTA: (+Dahilde işleme, G.Kont.İşl)(+Hariçte İşleme) En az 100 gümrük beyannamesi ve en az 5 milyon CIF USD eşya ithal etmek veya en az 10 milyon CIF USD tutarında eşya ithal etmek. (Antrepo rejimi için gümrük beyannamesi yerine antrepo beyannamesi)
İHRACATTA: En az 100 gümrük beyannamesi ve FOB 5 milyon USD ihraç etmek veya FOB 10 milyon USD ihraç etmek.
Antrepo Rejimi: A,B,C,D,E ve F tipi olmak üzere altı çeşit antrepo vardır:
A Tipi Antrepo: Genel antrepodur. Firma, buraya konulan eşya için gümrük, beyanname sahibi…karşısında sorumludur. Eşyanın türüne göre eşya kapalı-açık alan, gerekli ışıklandırması olan alana…alınır. Bu antrepoda düzenli çalışan gümrük memurları vardır. Bunların maaşını genel antrepo sahibi firma öder.
B Tipi Antrepo: Genel antreponun bir binasını kiralama işlemidir. Antrepoyu kiralayan kişi istediği zaman, istediği malı koyma hakkına sahiptir. Gümrüğe karşı da bu kişi sorumludur.
C Tipi Antrepo: Özel antrepodur. Kişinin kendisi bir yeri antrepo olarak açar. Bunun için gümrüğün bu işe izin vermesi gerekir. Bu açılan yer eşyanın saklanma koşullarına uygun olması gerekir. Özel antrepoya başkasının eşyası konulamaz. Sadece konşumento sahibi buraya eşya indirebilir.
D Tipi Antrepo: Onaylanmış kişi ünvanı sahiplerinin açabilecekleri antrepo şeklidir. Bu kişiler beyannameyi verdikten sonra gerekli işlemler yapılır, eşya kontrol edilmeden kişi eşyasını antrepoya indirebilir. Bu antrepoda eşyanın kontrolü sonradan yapılır. D tipi antreponun Türkiye’de uygulaması yoktur.
E Tipi Antrepo: İki çeşidi vardır:
a) Tek bir işlem için bir yerde antrepo açma şeklidir. Yüklü mal geldiğinde hali hazırdaki antrepolar kullanılamadığı için bir kereliğine bir yerde antrepo açılır ve işlem tamamlandığında kapanır.
b) Montaj müsaadeli antrepo şeklidir. Örneğin fabrika sahası antrepo olarak açılabilir. Böyle bir durumda gelen mallar antrepoda birikir, gümrük işlemlerinden önce montaj işlemi tamamlanır. Fabrika tamamlanıp anahtar teslimi olunca beyanname verilir.
F Tipi Antrepo: Gümrük idaresinin kendi antreposudur. Mal fazlasına, gümrük idaresi tarafından el konulur ve eşyalar buraya alınır. Diğer bir kullanım şekli de kaçak malların hukuki işlemleri tamamlanıncaya kadar eşyalar burada tutulur.
VI- TÜRKİYE – AT ARASINDA TARIM ÜRÜNLERİ TİCARETİNE İLİŞKİN MENŞE İSPAT BELGELERİ YÖNETMELİĞİ
1- Menşeli Ürün Kavramının Tanımı ve Şartları:
Bu yönetmeliğin uygulanmasında aşağıda belirtilen ürünler Türkiye menşeli sayılır:
• Tamamı Türkiye’de elde edilen ürünler
• Türkiye’de yeterli işçilik veya işleme tabi tutulmuş olmaları kaydıyla, tamamen elde edilmemiş maddeleri ihtiva ederek Türkiye’de elde edilmiş ürünler
Bu yönetmeliğin uygulanmasında aşağıda belirtilen ürünler Topluluk menşeli sayılır:
• Tamamı toplulukta elde edilen ürünler
• Toplulukta yeterli işçilik veya işleme tabi tutulmuş olmaları kaydıyla, tamamen elde edilmemiş maddeleri ihtiva ederek Toplulukta elde edilmiş ürünler
2- İki Taraflı Kümülasyon: Türkiye menşeli maddeler Toplulukta elde edilen bir ürünün içine dahil edildikleri takdirde Topluluk menşeli sayılır. Söz konusu maddeler yetersiz işçilik görseler bile, yeterli işçilik görmeleri koşulu aranmaz.
3- Yeterli İşçilik ve İşlem Görmüş Ürünler:
a) Tamamen elde edilmiş ürünler (ek listede belirtilen işlemleri görenler yeterli işlem görmüş sayılır)
b) Listede belirtilen şartlar gereği ürünün üretiminde kullanılmaması gerekmekle birlikte:
- Toplam kıymetin, fabrika çıkış fiyatının %10’unu geçmemesi,
- Menşeli olmayan eşya için listede belirtilen azami değerlerin aşılmaması
c) a ve b bentleri, üretim sırasında gerçekleştirilen işlem ve işçiliğin yetersiz sayılmadığı hallerde yeterli işçilik görmüş sayılırlar.
4- Yetersiz İşçilik veya İşlem:
1- Nakliye, depolama sırasında eşyanın iyi şartlarda korunmasını sağlayacak yayma, kurutma, soğutma, hasarlı kısımları ayırma
2- Toz temizleme, eleme, sınıflandırma gibi işlemler
3- Ambalaj değiştirme, ambalajlama gibi işlemler
4- Etiketleme, diğer ayırtedici işaretler koyma
5- Basit karıştırma işlemleri
6- Parçaların basit montajı
7- 1 ve 6’daki işlemlerin iki ve daha fazlasının bileşimi
8- Hayvan kesimi
5- Nitelendirme Birimi: Armonize sistem Nomanklatörü kullanılmak suretiyle sınıflandırma yapılırken temel birim olarak kabul edilen belirli bir üründür. Muhtalif maddelerin montajı veya gruplandırılmasından oluşan bir ürün A.S. Nomanklatörü’nden tek bir pozisyonda sınıflandırıldığında bu ürün bir bütün olarak nitelendirme birimidir. Bir sevkıyat Armonize sistemde aynı pozisyon içerisinde sınıflandırılan, belli sayıda aynı üründen oluşuyorsa, her bir ürün bu yönetmelik hükümlerinin uygulanışı sırasında münferiden değerlendirilir. Ambalaj maddeleri sınıflandırma açısından ürüne dahil ediliyorsa, menşeinin belirlenmesi açısından da dahil edilmelidir.
6- Setler: Setler, kendisini meydana getiren tüm ürünler menşeli ürünler ise, o ülke menşeli sayılır. Ancak, bir set menşeli ve menşeli olmayan ürünlerden teşekkül ediyorsa, menşeli olmayan ürünlerin kıymetlerinin setin fabrika çıkış fiyatının %15’ini geçmemek koşuluyla set bütün olarak o ülke menşeli sayılır.
7- Etkisiz Unsurlar: Bir ürünün menşeli olmadığını belirlemede enerji ve yakıt, tesis ve teçhizat, makine ve aletler, ürünün nihai bileşimine girmeyen ve girmesi amaçlanmayan eşyanın menşeini belirlemek gerekmez.
8- Ülkesellik İlkesi: Menşe statüsünün kazandırılmasına ilişkin koşullar Türkiye ve Toplulukta kesintisiz yerine getirilmelidir. Üçüncü ülkeye ihraç edilmiş eşyanın geri gelmesi halinde; aynı eşya olması, üçüncü ülkede kaldığı sürede herhangi bir işleme tabi tutulmamış olması gerekmektedir. Kanıtlanamazsa menşeli olmadığı kabul edilir.
9- Doğrudan Nakliyat: Esas olan eşyanın doğrudan taşınmasıdır. Ancak, tek bir sevkıyatı oluşturan ürünlerin aktarılması veya geçici depolama halinde, gümrük gözetiminde kalmaları iyi muhafazası dışında bir işlemden geçirilmemiş olması koşuluyla başka ülkeler üzerinden taşınabilir.
10- Eşyanın Menşeinin İspatı:
• EUR. 1 Belgesi ile
• Fatura Beyanı ile
• Ticari nitelikte olmayan eşya için belge ibraz etmeksizin eşyanın menşei kanıtlanır.
Fatura beyanı, onaylanmış ihracatçı tarafından veya toplam kıymeti 6000 ECU’yu geçmeyen menşeli ürünler sevkıyatı için ihracatçı tarafından hazırlanabilir.
11- EUR. 1 Dolaşım Sertifikasının Şekli, Basım ve Dağıtımı:
• Odalar Birliği tarafından bastırılır ve dağıtılmak üzere Odalara gönderilir.
• İhracatçı veya yasal temsilcisi Dolaşım Sertifikası ile başvuru formunu düzenler, verir. EUR. 1 bu başvuru üzerine verilir.
• İhracatçı beyanını kanıtlayacak belgeleri Odalara vermekle yükümlüdür. Talep halinde gümrük idarelerine de vermekle yükümlüdür.
• Oda görevlisi eşyanın menşeli olduğu kanaatine varırsa imzalar ve mühürler.
• Gümrük idaresi belgenin yönetmeliğe uygunluğunu, cins, nev’i ve miktar olarak doğruluğunu denetler ve diğer belgelerle karşılaştırır. Uygun bulursa vize eder. Yanlış ve noksan vize sertifikayı geçersiz kılar.
12- Basitleştirilmiş İşlemler: Aşağıdaki hallerde basitleştirilmiş işlem yapılması mümkündür:
• Sık sık EUR. 1 sertifikası düzenlenmesini gerektirir sevkıyat yapanlar
• Menşe tespiti için gerekli her türlü teminatı gümrüğe verenler
• Mükerrer vergi ve gümrük suçu işlememiş olanlar
• Gümrük denetlemesine olanak sağlayabilenler
• Gerçek ve tüzel kişiler eşyanın kıymetine bakılmaksızın fatura beyanı şeklinde basitleştirilmiş işlemden yararlanabilirler.
Koşullara uymayanların onaylanmış ihracatçı yetkileri iptal edilir.
VII- TARİFE
Advalorem Tarife: İthal edilecek eşyanın kıymetinin belirli bir oranı şeklinde gümrük vergisi alınmasına denir. Ülkemizde advalorem tarife uygulanmaktadır.
Spesifik Tarife: İthal edilen eşyanın niteliğine göre adet, ağırlık ve hacim gibi sayısal birimler üzerinden belli bir miktar vergi alınmasına denir. Türkiye 1950 yılına kadar spesifik tarife uyguluyordu.
Armonize Sistem: “Armonize mal tanımı ve kodlama sistemi sözleşmesi” Türkiye tarafından 3501 sayılı kanunla 1 Ocak 1989 tarihinden geçerli olmak üzere 10 Kasım 1988 tarihinde kabul edilmiştir.
Armonize Sistem Esasları: Armonize sistem, birçok uluslararası kuruluş, gümrük ya da ekonomik birlik tarafından oluşturulan ortak komite tarafından yapılan çalışma sonucunda hazırlanan dünyada mevcut tüm eşyayı kapsayan sistemdir. Armonize sistem 5019 ayrı kategorideki eşyayı 6 rakamlı bir kodlamayla sınıflandıran bir sistemdir. Bu 6 rakamlı koda “Armonize Sistem Kodu” denir. Bu sıralamada:
• İlk iki rakam: Fasıl numarasını
• İkinci iki rakam: Pozisyon numarasını
• Üçüncü iki rakam: Alt pozisyon numarasını
• Dördüncü iki rakam: Kombine Nomanklatör numarasını
• Beşinci iki rakam: Milli alt açılım numarasını
• Altıncı iki rakam: İstatistik numarasını ifade eder.
Diğer taraftan:
• İlk dört rakam eşyanın pozisyon numarasını
• İlk altı rakam Armonize sistem kodunu
• İlk sekiz rakam Kombine Nomanklatör kodunu
• On iki rakam ise Gümrük Tarife İstatistik pozisyonunu oluşturur.
Nomanklatöre yardımcı 3 yayın bulunmaktadır:
• İzahname
• Alfabetik endeks
• Sınıflandırma avileri kompendiyumu
Armonize Sistem İzahnamesi, Nomanklatörün ayrılmaz bir parçasıdır. 5019 ayrı kategorideki eşya pozisyon veya alt pozisyon bazında izahnamede ismen yer almıştır.
Avrupa Toplulukları Entegre Tarifesi (TARIC)(Integrated Tariff of European Communities): Avrupa Topluluğu Kombine Nomanklatörü, Armonize Sistem Nomanklatörü esas alınarak hazırlanmıştır. Armonize Sistem’in 6 rakamına 2 rakam daha ilave edilerek 8 rakamlı Kombine Nomanklatör (CD) oluşmuştur.
3502 sayılı kanunla tarifemizin Armonize Sistem’den kopması önlenmiş ve Armonize Sistem’de gelecek yıllarda gerçekleşecek tüm değişikliklerin Bakanlar Kurulu kararı alınması suretiyle uygulamaya konulması sağlanmıştır. 3501 sayılı kanunla da Armonize Mal Tanımı ve Kodlama Sistemi hakkında uluslararası sözleşmelere katılmamız uygun bulunmuştur.
www.gumrukler.gov.tr’den tarifeye girildiğinde, tarifelerle ilgili her türlü bilgiye ulaşabilirsiniz.
www.gumrukmustesarligi.gov.tr’den gümrükler mevzuatına ulaşabilirsiniz.
www.turkstandartlari.gov.tr’den standardizasyona ulaşabilirsiniz.
www.disticaret.gov.tr’den gümrük rejiminin tamamına ulaşabilirsiniz.
www.hazine.gov.tr’den teşvik uygulamalarının tamamına ulaşabilirsiniz.
VIII- TIR SÖZLEŞMESİ
TIR KARNESİ: TIR Sözleşmesi teknik eklerinde yer alan Ulauslararası Karayolu Taşımacıları Birliği (IRU) tarafından basılarak üye ülkelerin kefil kuruluşları aracılığıyla taşıyıcıların kullanımına sunulan TIR sistemi içerisinde eşya taşımaya mahsus belgeyi ifade eder. TIR karnesi kefalet senedi, özet beyan ve transit beyannamesi demektir. Eşya sadece bu karne ile Türkiye’den transit halinde seyredebilir.
TIR TAŞIMACILIĞI: TIR Sözleşmesi ile saptanan TIR Rejimi altında eşyanın bir hareket noktasındaki Gümrük İdaresi’nden bir varış noktasındaki Gümrük İdaresi’ne taşınmasını ifade eder.
TIR İŞLEMİ: TIR taşımacılığının, bir akit ülkenin veya giriş (yol boyu) gümrük idaresi ile varış veya çıkış (yol boyu) gümrük idaresi arasında gerçekleştirilen kısmını ifade eder.
TIR İŞLEMİNİN İBRASI: Akit tarafın varış noktası gümrük idaresine eşyanın tam ve eksiksiz olarak teslim alınması veya çıkış gümrüğünden çıkış yapılmasını müteakip TIR karne giriş-çıkış yaprakları veya veri bilgileri karşılaştırılarak çakıştırılmasını ifade eder.
KARAYOLU TAŞITI: Uluslararası eşya taşıyan motorlu araçları ve bu taşıtlar tarafından çekilmek üzere yapılmış her türlü römorklar veya yarı römorkları ifade eder.
TAŞIT DİZİSİ: Karayolunda bir ünite olarak hareket eden bağlı taşıtlardır.
RÖMORK: Motorlu araçla çekilen yük taşımak için üretilmiş motorsuz taşıttır.
YARI RÖMORK: Bir kısmı motorlu taşıt veya araç üzerine oturan römorklara denir.
AĞIR VE HAVALELİ EŞYA: Ağırlıkları, boyutları veya nitelikleri bakımından kapalı bir karayolu taşıtı tarafından taşınamayan, yükün özelliği nedeniyle gümrük idaresi tarafından taşıma için kolayca bölünmesine imkan olmadığı kanaatine varılan özel yük taşıma izin belgesi ile karayolunda taşınması mümkün olan eşyayı ifade eder.
KONTEYNER: Taşıma işlerinde kullanılan büyük sandık, müteharrik sarnıç ve benzerleri ve;
• İçine konmak üzere bir kompartıman teşkil edecek şekilde kısmen veya tamamen kapalı,
• Devamlılık niteliğine sahip olup, bu nedenle birçok defa kullanılabilecek şekilde sağlam,
• Yol boyunca aktarmaya gerek göstermeksizin bir veya daha fazla sayıda taşıt tarafından eşya naklini kolaylaştıracak şekilde özel olarak yapılmış,
• Bir taşıttan diğerine bağlanması sırasında manevraya müsait,
• Kolayca yüklenecek, boşaltılacak şekilde yapılmış,
• İç hacmi en az bir metreküp olan araçlar anlaşılır.
HAREKET NOKTASI GÜMRÜK İDARESİ: Yükün tamamı veya bir kısmı ile ilgili TIR taşımacılığının başladığı yerdeki akit taraflardan birine ait gümrük idaresine denir.
YOL BOYU GÜMRÜK İDARESİ: Bir kara taşıtının, taşıt dizisinin veya konteynerin bir TIR taşımacılığı sırasında giriş ya da çıkış yaptığı akit taraflardan birine ait gümrük idarelerini ifade eder.
VARIŞ NOKTASI GÜMRÜK İDARESİ: Yükün tamamı veya bir kısmı ile ilgili TIR taşımacılığının sona erdiği yerdeki akit taraflardan birine ait gümrük idaresidir.
DENETLEME VE KONAKLAMA NOKTASI GÜMRÜK İDARESİ: TIR Sözleşmesine göre yapılan taşımacılıkta ülke içinde güvenli seyir ve konaklama hususunda birlik ve gerekli kolaylık sağlayan denetleme yetkisine haiz gümrük idarelerini ifade eder.
DENETLEME VE KONAKLAMA NOKTALARI: Taşıtların denetlendiği ve sürücülerin dinlenmek, gecelemek, taşıtlarını park etmek ve teknik gereksinimlerini karşılamak için inşa edilen sosyal tesislere denir.
KEFİL KURULUŞ: TIR Rejiminden yararlanan kişilere kefil olması, akit taraflardan birinin gümrük makamlarınca kabul edilen kuruluş anlaşılır.
TIR KARNESİ HAMİLİ: Kendisine TIR karnesi verilen ve hareket noktasındaki gümrük idaresinden eşyayı TIR rejimi altında almak isteğini belirtmek suretiyle TIR karnesi formu altında beyanname düzenleyen kişiyi ifade eder (karne hamili gümrüğe karşı sorumludur).
KARAYOLU TAŞITI ONAY BELGESİ: Karayolu ile uluslararası eşya taşımacılığı yapan taşıtların TIR sözleşmesi hükümlerine uygun olarak imal edildiğini gösterir, Gümrükler Başmüdürlüğü’nce yetki verilen gümrük idarelerince verilen yıllık geçerli belgeye denir.
TRANSİT YOL: Uluslararası eşya taşıyan taşıtların transit geçişlerinde ve ithal eşyası getirmeleri halinde izleyecekleri yolları ifade eder.
BAĞLANTI YOLU: Yükleme ve boşaltma noktalarını transit yollara bağlayan yollardır.
DENETLEME BELGESİ: Giriş kapılarında verilip, çıkış kapılarında geri alınan ve denetleme noktasında yapılması gereken işlemleri kapsayan belgeye denir.
UYGULAMA ALANI: TIR işleminin başlangıç ve bitişi arasındaki yolculuğun bir kısmı karayoluyla yapılmak şartıyla, bir akit tarafın hareket noktasındaki gümrük idaresinden bir diğer veya aynı tarafın varış noktasındaki gümrük idaresine kadar bir veya daha fazla sınır arasında aktarma edilmeksizin karayolu taşıtları ile, taşıt dizileri veya konteynerlerle eşya taşınmasını kapsar. Taşıma işlemi TIR karnesi himayesinde karayolu taşıtı, taşıt dizileri veya konteynerlerle yapılmalıdır.
İLKELER: TIR rejimi altında taşınan eşya için yol boyu gümrük idarelerince gümrük vergileri, KDV, fon veya teminat aranmaz. Mühürlü karayolu taşıtları, taşıt dizileri veya konteynerler kural olarak yol boyu gümrük idarelerinde muayeneye tabi tutulmazlar. Yolsuzluk şüphesi halinde muayene edilebilirler.
TIR KARNESİ VERİLMESİ: Belirlenen koşulların uyulması şartıyla her akit ülke uygun bulduğu kuruluşuna TIR KARNESİ verme ve kefil olma yetkisi verebilir.
KEFİL KURULUŞLARIN SORUMLULUĞU:
• Bu kuruluşun kefaleti, uluslararası kuruluşlar tarafından verilen TIR karneleri himayelerindeki faaliyetlerle ilgili sorumlulukları da kapsadığı takdirde geçerlidir.
• TIR işlemleri ile ilgili olarak bir yolsuzluğun belirlendiği ülkelerdeki gümrük kurallarına göre ödenmesi gereken ithal veya ihraç vergilerini gecikme faizi ile birlikte kefil kuruluş öder. Kuruluş yukarıda sözü edilen tahsis edilecek paraların ödenmesinden, bu şahıslarla müştereken ve müteselsilen sorumludur.
• Her akit taraf kefil kuruluştan talep edilecek azami para tutarını belirler.
• Kefil kuruluşun sorumluluğu yalnız TIR karnesinde yazılı eşyaya şamil olmayıp, karnede yazılı olmayan ancak karayolu taşıtının veya konteynerin mühürlü kısmında bulunan eşyayı da kapsar.
• Vergilerin tespitinde TIR karnesindeki bilgiler aksi kanıtlanıncaya kadar esas alınır.
• Ödenmesi gereken tazminat öncelikle kefil kuruluştan değil, lehine karne verilen kişiden istenir.
• Kefil kuruluş karnenin geçerlilik süresini belirler. Süresi dolan karne hareket noktasındaki gümrük idaresine ibraz edilemez. Sürenin dolmasından bir gün önce hareket noktası gümrük idaresine ibraz edilen karne varış gümrüğüne nakil vasitası ulaşana kadar geçerlidir.
• TIR karnesini kayıtsız şartsız ibra eden gümrük idaresi ibranın hile yolu ile elde edilmesi hariç tazminatı kefil kuruluştan talep edemez.
ŞARTLI İBRA: TIR karnesi kayıtlarına göre noksanlık veya fazlalık belirlendiği takdirde, karnenin çıkış (volet 2) yaprağına ve dipkoçanına eşyada kaç kap fazlalık veya noksanlık bulunduğuna dair kayıt düşülerek karne üzerine “şartlı ibra edilmiştir” kaşesi basılır. Karne hamilinden noksanlık belirlenmesi halinde 6 ay içerisinde
• Eşyanın mahrecinden yüklenmediğine, başka yere indirildiğine,
• Kaza veya avarya nedeniyle zayi olduğuna,
• Yolda çalındığına
dair mahrecinde resmi makamlardan alınmış ve konsolosluklara tasdik ettirilmiş belge istenir. Bu süre içerisinde belge ibraz edilemezse vergi ve resimler tahakkuk ettirilir ve karne hamili hakkında takibata geçilir. Vergiler bu yolla tahsil edilemezse 1 yıllık zaman aşımı süresi dikkate alınarak kefil kuruluş nezdinde takibatta bulunulmak üzere Kontrol Genel Müdürlüğü’ne intikal ettirilir. Fazlalık bulunması halinde durum TIR karnesi üzerine kaydedilir ve (volet 2) sayfasının onaylı fotokopisi Kontrol Genel Müdürlüğü’ne gönderilir.
TAŞIT, RÖMORK VE KONTEYNERLERİN AÇILIP KONTROL EDİLECEĞİ HALLER: İdare amirinin gerek duyması, ihbar veya kuvvetli şüphe bulunması, mühürlerinin bulunmaması, koparılmış veya bozulmuş olması, brandanın yırtık veya kapalı konteynerde kırık veya delik bulunması.
EŞYANIN TIR KARNESİ HİMAYESİNDE TAŞINMASI
TAŞITLARIN VE KONTEYNERLERİN KABULÜ: Karayolu taşıtlarının bu sözleşme hükümlerinden yararlanabilmeleri için yapım tarzı ve teçhizat bakımından koşullara uyması ve uygunluk belgesi almış olması gerekmektedir. Konteynerlerin de bu sözleşme hükümlerinden yararlanabilmeleri öngörülen şartlara uygun yapılmış olmalarına ve uygunluğunun onaylanmasına bağlıdır. 1972 Konteyner Sözleşmesi’ne göre onaylanan konteynerler bu sözleşme hükümlerine göre de uygun sayılırlar.
TIR KARNESİ HİMAYESİNDE EŞYA TAŞIMA: TIR rejimi altında eşya taşıyan karayolu taşıtları, taşıt dizileri ve konteynerlerin geçici kabulleri için hiçbir teminat aranmaz.
• Bir karayolu taşıtı veya taşıt dizisinin TIR işlemi sırasında, taşıtın veya taşıt dizisinin ön ve arka tarafına üzerinde TIR harfleri yazılı 25*40 cm ebadında (mavi zemin üzerine beyaz harflerle yazılı olmalı ve harflerin kalınlığı 2 cm olmalı) bir plaka yerleştirilmeli ve bu plakalar gerektiğinde sökülebilmelidir.
• Her karayolu taşıtı ve konteyner için bir TIR karnesi düzenlenmelidir. Bununla beraber bir taşıt veya taşıt dizisine birden fazla konteyner yüklenmişse tek TIR karnesi düzenlenebilir.
• Bir TIR işlemi birkaç hareket ve varış gümrük idarelerini kapsayabilir. Toplam sayısı dördü geçmemelidir.
• Gümrük makamları taşıt veya taşıt dizilerinin belirli bir yol takip etmelerini isteyebilir.
• Gümrük idareleri kendi ülkeleri içindeki yolculuklar için bir süre koyabilir ve taşıtların belli bir güzergahı takip etmelerini isteyebilir.
• Yol boyu gümrük idareleri akit tarafların gümrük mühürlerine yolsuzluk şüphesi hariç itibar ederler, gerek görürlerse kendi mühürlerini de tatbik ederler.
• Gümrük idareleri özel durumlar dışında masrafı taşıyıcıya ait olmak üzere memur refakati isteyemez, yol boyu süresince eşyanın muayene edilmesini isteyemezler.
• Yol boyunda muayene yapıldığı takdirde dip koçana şerh düşerler.
• Taşımacılığın bir bölümü sözleşmeye taraf olmayan ülkelerden geçiyorsa, yolculuğun bu kısmı için TIR karnesi geçerli değildir.
• Yolda kaza sonucu gümrük mühürlerinin bozulması ve eşyaların tahrip ya da yok olması halinde en yakın gümrük yetkilileri ile eğer yakında yoksa bulunduğu ülkenin diğer yetkilileri ile temasa geçilecektir. Yetkili makamlar en kısa zamanda TIR karnesi içinde yer alan raporu düzenleyeceklerdir.
• Yükün başka taşıta veya konteynere aktarılmasını gerektiren bir kaza halinde yetkili görevlilerin huzurunda yapılacaktır. Bu yetkili onaylı bir rapor düzenleyecektir.
• Ticari bir işletme, bu idarenin bilgisi dışında sürücülerden birisi tarafından işlenen bir suç nedeniyle TIR sisteminden men edilemez.
KARAYOLU TAŞITI UYGUNLUK BELGESİ: Karayolu ile uluslararası eşya taşımacılığı yapan taşıtların TIR sözleşmesi hükümlerine uygun olarak imal edildiğini gösterir. Gümrük Başmüdürlüğü’nce verilen iki yıl geçerlik süresi olan belgedir.
a) Uygunluk belgesi:
• Kamyonlar,
• Özel amaçlar için kullanılan taşıtlar (soğuk hava tertibatlı, sarnıçlı, tecritli gibi),
• Brandalı taşıtlar,
• Römork ve yarı römorklar için verilir.
b) Çekiciler için uygunluk belgesi aranmaz.
c) Kefil kuruluş Türkiye Ticaret, Sanayi, Deniz Ticaret Odaları ve Ticaret Borsaları Birliği tarafından tezkiye edildiği duyurulan firmalar dışındaki taşıt ve kuruluşlar dışındakilerin taşıtlarına uygunluk belgesi verilmez.
d) Yolculuk sırasında süresi dolacak olan uygunluk belgesi kapsamı taşıtların girişine izin verilir. Ancak,
• Türkiye’de geçerli TIR karnesi bulunmayan,
• Mevcut eşya ile TIR karnesi arasında farklılık bulunan,
• Teknik vasıfları TIR sözleşmesine uymayan taşıtların yurda girişine izin verilmez. Talep halinde adi transit hükümleri uygulanır.
DENETLEME VE KONAKLAMA NOKTALARI: Noktaya gelen sürücü, polis denetiminden geçtikten sonra denetleme belgesini, karayolu taşıt onay belgesini ve TIR karnesini gümrük yetkilisine ibraz eder. Taşıtın mühürleri kontrol edilir, denetleme belgesine kayıt düşülür. Hareket eden taşıt bir sonraki denetleme noktasına bildirilir. Süresi içerisinde denetleme noktasına gelemeyenler Emniyet teşkilatına bildirilir.
ÖNEMLİ NOTLAR:
a) TIR sistemine dahil ülkeden gelen taşıt için önceden TIR karnesi açılmamışsa,
Gideceği ülke TIR sistemine dahil ise giriş gümrük idaresi aynı zamanda hareket gümrük idaresi statüsü kazanır.
Eşyanın gideceği ülke TIR sistemine dahil değilse, TIR karnesi işleme konulmaz, transit beyannamesi ile geçişine izin verilir.
Bir iç gümrüğe gidiyorsa TIR karnesi işleme konulmaz, transit beyannamesi ile geçişi sağlanır.
b) Taşıma aracı sözleşmeye dahil bir ülkeden aldığı TIR karnesi ile gelmişse transit geçişi sağlanır.
c) Türkiye Gümrük Bölgesi’ndeki bir gümrük idaresinden (serbest bölgeler dahil) diğer bir gümrük idaresine eşya taşımalarında, sadece bu iki gümrük arasında TIR işlemini başlatan ve sona erdiren taşıma için TIR karnesi kullanılmaz.
d) TIR karnesi ile gelen eşyanın aynı gümrükte ithali yapılacaksa Volet 1 ve Volet 2 yaprakları koparılır ve TIR işlemi sona erdirilir.
e) Çekici, römorku bırakıp başka römorkla yurt dışına çıkabilir.
f) Ro-Ro gemisi ile gelen çekicisiz römorklar, taşıt giriş ve çıkış formu ve taahhütname alınarak girişleri sağlanabilir.
g) Gümrük idarelerine gelenves gümrük işlemleri tamamlanarak serbest dolaşımda eşya statüsü kazanan eşyanın aynı yabancı taşıtla belgelerinde yazılı yurt içindeki boşaltma noktalarına kadar taşınması mümkündür.
h) Yabancı taşıyıcılar TIR karnesi ile ilgili gümrük işlemlerini kendileri takip edebilirler.
IX- HATALI GÜMRÜK TARİFESİ VE BEYANI VE SONUÇLARI
Bir eşyanın tarifesini bulmak;
• Gümrük tarife cetveli içerisinde, eşyanın gümrük tarife ve istatistik pozisyonunu belirlemek,
• Belirlenen bu tarifede eşyaya uygulanacak vergi oranını hatasız belirlemek anlamına gelmektedir.
Ayrıca eşyanın tarifesinin belirlenmesine ilişkin yasal kuralların ve daha önce alınan kararların iyi bilinmesi gerekmektedir. Eşyanın tarifesinin belirlenmesine ilişkin olarak yasal kaynakları şöyle sıralayabiliriz:
• 474 sayılı kanuna ilişkin Gümrük Tarife Cetveli
• Tarife cetvelinin tamamlayıcı parçası olan Tarife İzahnamesi
• Dünya Gümrük Örgütü tarafından belli eşyanın tarifesini belirleyen ve tavsiye niteliğinde üyelere gönderilen ve bu tavsiyeye uyularak Gümrük Müsteşarlığı’nca yayınlanan AVİ tabir edilen kararlar.
Dünya Gümrük Örgütü’nün de web sitesinde daha önce alınmış bağlayıcı tarife kararlarının örneklerine ulaşmak mümkündür. Eşyanın doğru tarifesini bulmak işin birinci yarısıdır. Unutulmamalıdır ki, eşyaya uygulanacak vergi oranının ve dış ticaret rejiminin hatasız belirlenebilmesi için, eşyanın ve geldiği ve üretildiği ülkenin, Türkiye’nin imzaladığı ikili veya uluslararası anlaşmalar çerçevesinde statülerinin doğru belirlenmesi ve bu statüleri belirleyen resmi belgelerin uygun ve yeterli olması gerekmektedir.
Gümrük müşaviri, bir eşyanın tarifesini belirlemek için önce sevk evraklarını incelemektedir. Eşyanın fatura, konşimento veya diğer taşıma belgesi, çeki listesi, ayrıntılı fatura, analiz sertifikası, serbest dolaşım veya menşe ispat belgesi, menşe şahadetnamesi, katalog, prospektüs gibi belgeler incelenerek eşyanın tarifesinin belirlenmesine çalışılmaktadır. Eğer bu belge veya bilgilerle eşyanın tarifesinin belirlenmesi mümkün olamıyorsa, gümrük idaresine başvurarak rejim beyanından önce, gümrük denetimindeki eşyayı görmek isteyebilir. KÜŞAT işlemi tabir edilen bu uygulamada, beyanda bulunacak kişi gümrük nezaretinde ve gümrük idaresinin izni ile kapları açar, gerekirse ticari nitelik taşımayan numuneler de alabilir. Bu yöntem beyan hatalarını en aza indirmek için yararlı olmakla birlikte, çok zaman kaybına ve ek masraflara neden olduğundan sıklıkla uygulanmamaktadır. Ancak, özellikle sevk evrakında yeterli bilginin bulunmaması ve eşyanın geldiği ülkeye ve gönderen firmaya güvenilmemesi halinde bu metoda başvurmak kaçınılmazdır. Bazen sevk evrakına nazaran kapların içerisinde farklı, fazla veya noksan eşya çıkabilmektedir. Bu farklılığın göndericinin hatasından kaynaklandığının kanıtlanması çok zor olmakta, kanıtlansa bile beyan sahibi gene de zor durumda kalmaktadır.
Peki, ithalat sırasında eşyanın gümrük tarifesi hatalı beyan edilirse ne olur? “Hiç de iyi şeyler olmaz” diyebiliriz. Yanlış tarife belirlenmesi halinde yasal çerçevede iki ayrı tür sorun ortaya çıkmaktadır:
a) Vergi Kaybına Sebebiyet Vermek: Beyan ettiğimiz tarifenin, tarife cetvelinde kayıtlı vergi oranı eğer gümrük idaresi tarafından belirlenen tarifenin vergi oranından yüksek ise, devletin vergi kaybı olmadığından sadece Gümrük Kanunu’nun 241. maddesine göre usulsüzlük cezası verilerek ithalat işlemi sonuçlandırılmaktadır. Eğer gümrükçe belirlenen tarifede vergi oranı daha yüksekse, iki olasılık bulunmaktadır.
Gümrük idaresi, bu yanlış tarife beyanının hatadan kaynaklandığını kanaatine varırsa, kendi belirlediği tarifeye göre yeniden vergileri hesaplar, mükellefe tebliğ ve tahsil eder. Hemen akabinde Gümrük Kanunu’nun 234. maddesine göre vergi cezası kararı alır ve fark verginin 3 katı para cezası tebliğ ve tahsil eder.
Gümrük idaresi, eksik vergi ödemek veya hiç ödememek amacıyla tarifenin kasten yanlış beyan edildiği, sahte bilgi ve belgenin kullanıldığı kanaatine varırsa, bu fiil 4926 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’nun 3. maddesinin (c) fıkrasına göre kaçakçılık suçu sayılmaktadır. Bu fiilin yaptırımı 4. maddenin (c) fıkrasında eksik alınan vergilerin 10 katından az ve 20 katından fazla olmamak üzere para cezası olarak belirlenmiştir. Ayrıca eşyanın zoralımına karar verilecektir.
b) İthalat Rejimini İhlal Etmek: “Mecburi Standart” denetimi, CE denetimi, ithalat yasakları, tüm sınırlamalar ile belli makamların vereceği izne, gözetime, antidanping hükümlerine tabi olma hususları İthalat Rejimi Kararları ile belirlenmekte ve bu kararlar eşyanın tarife cetvelindeki tarife numarasına yüklenmektedir. Bir ithalat rejimi sırasında, beyan sahibinin eşya için belirlediği ve beyan ettiği tarife ile gümrük idaresince belirlenen ve kesinleşen tarife arasında farklılık bulunması ve gümrük idaresince belirlenen tarifede eşyanın ithali ile ilgili olarak beyan edilen tarife pozisyonunun aksine mecburi standart denetimi, ithalat yasaklama, sınırlama, izne veya kayıt ve şarta tabi olma hükümlerinin bulunması halinde telafisi mümkün olmayan çok ciddi sorunlar ortaya çıkmaktadır:
• İthali mecburi standart denetimine tabi bir malın ithali sırasında standart denetimine tabi olmayan bir tarife ile beyan edilmesi halinde; Gümrük idaresi eşyayı denetlemek üzere TSE kuruluşuna sevk eder. Eşyanın standarda uygun çıkması halinde gümrük idaresince belirlenip kesinleşen tarifesi ile ithaline izin verilir. Standarda aykırı çıkması halinde, Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’nun 3. maddesinin 11. fıkrasına göre ceza belirlenir.
• Eşyanın tarifesinin yanlış beyan edilmesi ve gümrük idaresince belirlenen ve kesinleşen tarifesinde ise, eşyanın ithalinin belli makamların vereceği izne, denetime, kısıtlamaya, sınırlamaya, tedbire tabi olması halinde; ithalatçıya gerekli lisans ve izinleri alması için süre verilmektedir. Bu süre içerisinde gerekli lisans ve izinler alınamazsa aynı fıkra hükümleri uygulanacaktır.
“(11) İthali lisansa, şarta, izne, kısıntıya veya belli kuruluşların vereceği uygunluk veya yeterlilik belgesine tabi olan eşyayı, aldatıcı işlem ve davranışlarla ithal eden kişiye, eşyanın gümrüklenmiş değerinin iki katı idari para cezası verilir. Eşyanın değersiz, artık veya atık madde olması durumunda, idari para cezası; dökme halinde gelen eşya için ton başına beşbin Türk Lirası, ambalajlı gelmesi halinde kap başına yüz Türk Lirası olarak hesaplanır.”
• Eşyanın tarifesinin yanlış beyan edilmesi ve gümrük idaresince belirlenen ve kesinleşen tarifesinde, bu eşyanın genel düzenleyici idari işlemlerle yani ithalat rejimi hükümleri ile ithalinin yasaklanmış olduğunun ve beyan sahibinin rejim sınırlamasından kaçmak için kasten farklı beyanda bulunulduğunun anlaşılması halinde bu fiil; Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’nun 3. maddesinin 10. fıkrasına göre cezalandırılacaktır:
“(10) Genel düzenleyici idari işlemlerle ithali yasaklanan eşyayı ithal eden kişiye, eşyanın gümrüklenmiş değerinin dört katı idari para cezası verilir. Eşyanın değersiz, artık veya atık madde olması durumunda, idari para cezası; dökme halinde gelen eşya için ton başına yirmibin Türk Lirası, ambalajlı gelmesi halinde kap başına dörtyüz Türk Lirası olarak hesaplanır.”
• Eşyanın tarifesinin yanlış beyan edilmesi ve gümrük idaresince belirlenen ve kesinleşen tarifesinde, bu eşyanın ithalinin yasak olduğunun ve kasten farklı beyanda bulunulduğunun anlaşılması halinde bu fiil; 3. maddenin 7. fıkrası hükmüne göre cezalandırılacaktır:
“(7) İthali kanun gereği yasak olan eşyayı ithal eden kişi, fiil daha ağır bir cezayı gerektiren suç oluşturmadığı takdirde, iki yıldan altı yıla kadar hapis ve yirmibin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır. İthali yasak eşyayı, bu özelliğini bilerek satın alan, satışa arz eden, satan, taşıyan veya saklayan kişi aynı ceza ile cezalandırılır.”
Uygulamada mükellefin yanlış tarife beyan etmesi ve bu nedenle az vergi ödenmesinin söz konusu olması halinde; gümrük idaresi kasıt unsurunun varlığını açıkça belli eden delillerinin bulunmaması, sahte bilgi ve belgelerin kullanılmadığının anlaşılması halinde, konuyu kendi inisiyatifi ile ve Gümrük Kanunu’nun ceza hükümlerine göre sonuçlandırmaktadır. Hileli yollara başvurulduğunun, sahte belge kullanıldığının anlaşılması halinde ise evrakı, gereği için Cumhuriyet Savcılığı’na göndermektedir. Bu durumda Cumhuriyet Savcılığı’nca Kaçakçılığı Önleme Kanunu ile birlikte;
• Evrakta sahtekarlık varsa Türk Ceza Kanunu’na,
• Aynı fiilde Türk Parasının Kıymetini Koruma Yasası da ihlal edilmişse bu yasaya göre,
• Gerçek dışı belgelerin muhasebeleştirilmesi sırasında suç işlemişse Vergi Usul Kanunu’na göre ayrı dava açılabilmektedir.
NOT: Bu eğitim seminerinde 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’nun tasarı metninde yapılacak değişikliklerle ithalatçı ve ihracatçının üzerindeki yüklerin daha da artacağı belirtildi.
Bu konuda müdahil olabilecek kişilere ulaşılması gerektiği söylendi.
