ULUSLAR ARASI TİCARETTE KULLANILAN BELGELER

Uluslararası ticarette kullanılan belgelerle ilgili olarak en önemli noktalardan biride, bilgilerin yalın ve anlaşılır düzeyde olmasıdır. “Uluslararası ticarette kullanılan belgeler” üç ayrı bakış açısıyla mercek altına alınmalıdır.

1- Karşıladıkları ticari gereksinimler

2- Uluslararası Ticaret Odası’nın ön gördüğü kurallar

3- Kullanım şekilleri

Uluslararası ticarette kullanılan belgeler iki türlüdür:

A) Ticari belgeler

B) Mali belgeler

ULUSLAR ARASI TİCARETTE KULLANILAN BELGELER

A) TİCARİ BELGELER B) MALİ BELGELER

1- Taşıma belgeleri 1- Poliçe

2- Faturalar 2- Bono

3- Sigorta belgeleri

4- Diğer belgeler

Yukarıda ayrıntısı verilen tabloyu birleştirerek de incelemek mümkündür. Bu takdirde karşımıza aşağıdaki gibi bir gruplandırma çıkar:

1- TAŞIMA BELGELERİ

2- FATURALAR

3- POLİÇELER

4- SİGORTA BELGELERİ

5- DİĞER BELGELER

Bu tür bir gruplandırma yaptığımızda uluslararası ticarette kullanılan belgeleri topluca bir arada değerlendirebiliyoruz. Mali belgeler ayrımını ortadan kaldırdığımızda Bonoyu da Poliçe başlığı altında inceleme şansımız olurken, Diğer Belgeler başlığı altında da eşyanın dolaşımı ile ilgili tüm belgeleri değerlendirme şansına sahip oluyoruz.

Rıdvan HALİLOĞLU

ULUSLARARASI TİCARETTE KULLANILAN

BELGELER VE UYGULAMALARI

Günümüz dünyasında ülkeler arası ticaret artmış, böylece ülke ekonomilerinin birbirlerine yakınlaşması kaçınılmaz olmuştur. Uluslararası ticari ilişkiler sırasında tarafların karşılaştıkları sorunları en aza indirmek için de, ortak bir belge uygulamasına ihtiyaç duyulmaktadır. İhtiyaç duyulan bu belgeler, herkesin baktığında aynı yoruma ulaşabileceği verileri taşımalı, aynı zamanda yalın ve anlaşılabilir olmalıdır. Örneğin; eşyanın bedelinin ödenmesinden, taşıması ile ilgili olan belgelere, mal tesliminden, gümrük işlemleri açısından muafiyet veya indirimli tarife uygulanabilmesi için gerekli olan belgelere kadar her şey, yeknesak olmalıdır. İşte bu nedenle özellikle Dünya Ticaret Örgütü ile Uluslararası Ticaret Odası’nın öngördüğü kurallar çerçevesinde ortak uygulamalar yapılmaktadır. Bu ortak uygulamalar sonucunda istenen tüm belgelerin tasnifi bir çok şekilde yapılabilir. Belgelerin bazıları zorunlu belgelerdir, bir kısmı ise tarafların isteğine bağlı olarak düzenlenmektedir. Ancak herkes tarafından genel kabul gören tasnif şekli aşağıdaki gibidir.

ULUSLARASI TICARETTE KULLANILAN BELGELER

1- Tasıma Belgeleri

A-)Deniz Konşimentosu

B-)Özellikli Konşimentolar

-Kısa Konşimento

-Düzgün Hat Konşimentosu

-Konteyner Konşimentosu

-Çok Amaçlı Taşıma Belgesi

-Baştan Başa Konşimento

-Navlun Sözleşmesine Dayalı Konşimento

-Ciro Edilemez Denizyolu Taşıma Senedi

-Kaptan Makbuzu

-Ordin

-Manifesto

C-)Diğer Taşıma Belgeleri

-Havayolu Taşıma Senedi

-Demiryolu Hamule Senedi

-Karayolu Taşıma Senedi

-Nakliyeci Makbuzları ve Fıata Belgeleri

-Posta Belgeleri

2- Faturalar

A-)Proforma Fatura

B-) Ticari Fatura

C-)Onaylı Fatura

3- Sigorta Belgeleri

A-)Belge Türleri

-Sigorta Mektubu

-Sigorta Şahadetnamesi

-Flotan Sigorta Poliçesi

-Sigorta Poliçesi

B-)Sigortada Kapsanabilecek Risk Türleri

-Müşterek Avarya

-Dar Hususi Avarya (FRANKO)

-Geniş Hususi Avarya

C-)Sigorta Belgelerinde Dikkat Edilecek Hususlar

4-Diğer Belgeler

A-)Menşe Belgeleri

-Menşe Şahadetnamesi

-Form A Menşe Şahadetnamesi

B-)Dolaşım Belgeleri

-ATR Belgesi

-EUR Belgesi

C-)Ambalajlara İlişkin Belgeler

-Çeki Listesi(Weigh List)

-Koli İçerik Listesi(Packing List)

D-)Sertifika Belgeleri

-Kalite ve Sağlık Uygunluk Sertifikası

-Bitki Sağlık Sertifikası

-Veteriner Sertifikası

-Analiz Sertifikası

-İmalatçı Sertifikası

-Gözetim Sertifikası

E-)Ekspertiz Raporu

F-)Gemi Ölçüm Raporu

G-)Rehin Senedi

H-)Antrepo Makbuzu

I-)A.T.A. Karnesi

Aslında yukarıdaki tasnif yapılırken, ticarete konu eşyanın bedelinin transfer edilmesine veya ödenmesine ilişkin olan belgelerde eklenebilir. (Poliçe, bono, varsa akreditife ilişkin belgeler vs. gibi.) Ancak bunlar Dış Ticarette Finansman ile ilgili olduğu için burada yazmaya gerek duyulmamıştır. Fakat belge uygulamaları dış ticaretin tamamına bütünsel bir bakış açısıyla yaklaşmayı kaçınılmaz kılmaktadır. Bu nedenle zaman içinde sizlerinde göreceği gibi AB ile olan ticaretimizle diğer ülkelerle olan ticaretimizde (özellikle vergi uygulamaları açısından) doğan farklılıklar nedeniyle gümrük uygulamaları ile vergi uygulamalarına, taşıma belgeleri dolayısıyla teslim şekillerine, sertifika belgeleri dolayısıyla Dış Ticaret Rejimi önlemlerine bakmak zorunda kalacağız. Bu açıklamalardan da anlaşılacağı gibi, ilgili konuları diğer derslerde ayrıca görecek olduğunuz için; ULUSLARARASI TİCARETTE KULLANILAN GÜMRÜK BELGELERİ VE UYGULAMALARI dersine, dış ticaretin tüm seyrini ve bütününü izlemek, algılayıp öğrenmek, olayın tümüne hakim olmak şeklinde bakmak daha doğrudur.

1- TAŞIMA BELGELERİ

Taşıma belgeleri taşıtan ile taşıyıcı arasında yapılan taşıma sözleşmesine dayanır ve iki tarafın hak ve yükümlülüklerini gösterir. Gönderen (shipper), taşıma sözleşmesi yapıldıktan sonra, bu sözleşmeye istinaden malı taşıyıcıya teslim eder. Taşıma sözleşmesinde alıcı da (consignee) belirtilir. Gönderenin mutlaka taşınacak eşyanın sahibi olmasına gerek yoktur. Sözleşmeyi yapanın eşya sahibinden başka biri olarak gözükmesi, ortada bir komisyonculuk ilişkisi bulunduğunu gösterir. Böyle durumlarda taşıma komisyoncusu sözleşmede gönderen olarak gözükür, eşya sahibi ise sözleşmeye yabancı üçüncü şahıs durumundadır. Akreditifli işlemlerde aksi öngörülmedikçe bankalar, akreditif lehdarı dışındaki bir tarafı malların göndericisi olarak gösteren taşıma belgelerini kabul ederler. (A.H.Y.T.U. 500 sayılı broşür, madde 31) Gönderilen/Alıcı (consignee) ise, eşyanın taşıma sonunda teslim edileceği taraftır. Bunun kim olacağı taşıma sözleşmesinde belirtilmemişse, gönderen aynı zamanda alıcı sayılır. Gönderen tasarruf hakkını kullanarak alıcıyı değiştirebilir yada başlangıçta belirtmediği hallerde onu bu yolla tayin edebilir. Gönderilen/Alıcı ise taşıma sözleşmesinin tarafı olmasa bile üçüncü kişi lehine sözleşme kabul edilmesinin sonucu olarak bir takım haklara sahiptir. Gönderilen/Alıcı taşıyıcıya emir ve talimatlar verebilir, yükün teslimini isteyebilir ve taşıma sözleşmesinden doğan diğer hakları kullanabilir. Alıcı bu haklarını eşyanın varış yerine varmasından itibaren kullanabilir.

Taşıma belgelerinin başlıca üç özelliği vardır.

1 Malların teslim alındığını gösteren bir makbuz,

2 Taşıyan ile taşıtan arasında akdedilen bir sözleşme,

3 Bazı şartlar altında bir kıymetli evrak niteliği taşır.

Yukarıda sayılan özellikler taşıma belgelerinin genel özellikleridir. Hepsi makbuz niteliğinde olmakla birlikte bazıları sözleşme veya kıymetli evrak niteliği taşımayabilir. Bu konu ileriki bölümlerde nedenleriyle birlikte ayrıca açıklanacaktır. Unutulmaması gereken bir başka konuda taşıma belgelerinde kayıtlı olacak en az bilgilerin neler olacağı hususudur. Taşıma belgeleri en azından aşağıdaki bilgileri ihtiva etmelidir.

01: Bir taşıma belgesi dış görünüş itibariyle, taşıyanın ismini göstermeli; taşıyıcı veya taşıyıcı adına hareket eden bir acente tarafından yada gemi kaptanı veya kaptan adına hareket eden bir acente tarafından imzalanmış, onaylanmış olmalıdır. Taşıyıcı veya kaptana ait herhangi bir imza veya tasdik, duruma göre taşıyıcı veya kaptan olarak tanımlanmalıdır. Eğer taşıyıcı veya kaptan adına bir acente imza atıp onaylıyorsa adına hareket ettiği tarafın adını ve yetkisini belirtmelidir. (AHYTU 500 sayılı broşür madde 23). Burada şunu da belirtmek gerekir ki taşıma acentesi ile taşıma komisyoncusu arasındaki en belirgin fark, taşıma acentesinin eşyayı taşıma, taşıma komisyoncusunun ise taşıtma taahhüdünde bulunmasıdır.

02: Taşıma belgelerinde mutlaka sevk tarihi belirtilmelidir. Bu birkaç açıdan önem taşır. Örneğin arada bir akreditif varsa taşıma belgesindeki tarih, belgelerin yasal süre içinde bankaya ibraz edilip edilmediğini, yani bayat (stale) olup olmadığını göstermesi açısından önemlidir. Ayrıca yüklemenin hangi tarihte yapıldığının bilinmesi sigortanın hangi tarihten itibaren başlaması gerektiğini göstermesi açısından da önem taşır. Taşıma belgesi BAYAT (stale) OLMAMALIDIR. Akreditifte, taşıma belgelerinin düzenlendiği tarihten itibaren bankaya ibraz edilecekleri sürenin belirtilmesi gerekir. Eğer böyle bir süre belirtilmemişse taşıma belgesinin düzenlendiği tarihi takip eden 21 günlük süreden sonra kendilerine ibraz edilen belgeleri bankalar, bayat vesaik rezervi koyup reddederler. (AHYTU 500 sayılı broşür madde 43) Çünkü taşıma belgesinin, en geç malların gideceği yere varışında alıcının eline geçmesini sağlamak üzere yeterli süre önce bankalara ibraz edilmesi gerekir. Bu nedenle akreditif vadesi içinde bile olsa, taşıma belgesinin düzenlenme tarihinden itibaren 21 günü geçtikten sonra bankaya ibraz edilen belgeler veya akreditifte süre belirtilmişse, gösterilen süreden sonra bankaya ibraz edilen belgeler bayat sayılır ve kabul edilmezler.

03: Bir taşıma belgesi TEMİZ olmalıdır. Bir başka ifadeyle belge üzerinde malların yada ambalajların bozuk olduğuna ilişkin bir kayıt bulunmamalıdır. (AHYTU 500 sayılı broşür madde 32)

04: Taşıma belgesi ihbar kaydı taşımalıdır. Yani taşıyıcının, taşıma belgelerinde ihbar tarafı (notify party) olarak alıcının adı ve adresinin yazılı olması halinde, bu alıcıyı malların geldiğinden haberdar etmesi gerekir.

05: Malların deniz yoluyla taşınıyor olması halinde akreditifte başka bir açıklama yoksa malların ambarda yüklendiğini gösteren yani “on board” ibaresini ihtiva eden taşıma belgeleri bankalarca kabul edilir. Akreditifte açıkça izin verilmedikçe, malların güverteye yüklendiğini veya yükleneceğini gösteren “on deck” ifadeler ihtiva eden taşıma belgeleri bankalarca reddedilir. Ancak malların açıkça güverteye yüklendiğini veya yükleneceğini ifade etmemesi kaydıyla, metninde malların güvertede taşınabileceği belirtilen taşıma belgelerini de bankalar reddetmezler. (AHYTU 500 sayılı broşür madde31)

06: Bir taşıma belgesi özelliklede konşimentolar mutlaka yüklemeyi veya sevki göstermelidir. Çünkü taşıma komisyoncuları tarafından düzenlenen taşıma belgeleri malın yüklendiğini değil, yüklenmek üzere teslim alındığını gösterir. Taşıyıcı tarafından mallar hemen yükletildiğinde “yükleme konşimentosu” düzenlenir. Eğer yükleme hemen gerçekleşmeyecek veya zaman alacak yada daha sonra yapılacaksa, o takdirde “tesellüm konşimentosu” düzenlenir. İki konşimento arasındaki en önemli fark, yükleme konşimentolarında yükleme yapıldığına dair bir ifadenin ve yükleme tarihinin bulunmasıdır. Belgelerin bankalar tarafından kabul edilebilir olması için yükleme konşimentosunun ibraz edilmesi gerekir. Tesellüm konşimentolarının üzerine yükleme yapıldığına dair ifade ile yüklemenin yapıldığı araç adı ve yükleme tarihi eklendiğinde yükleme konşimentosu haline gelir ve yükleme konşimentosu gibi kabul edilir. Ayrıca bankalar tarafından son yıllarda deniz konşimentoları dışındaki taşıma belgeleri üzerinde de malların araca yüklendiğine ve hatta aracın yola çıkarılmış olduğuna ilişkin ifadeler konulmasının istendiği durumlar olmakta, taşıyıcı veya onun yetkili acentesi tarafından bu ifadeler taşıma belgelerine konulmaktadır.

A- DENİZ KONŞİMENTOSU (Marine Bill Of Loading )

Konşimento, taşıyan tarafından yükletenin isteği üzerine tek taraflı olarak düzenlenen bir belgedir. (Örnek 1) Bu belge ile taşıyıcı malı teslim aldığını ve varış yerinde alıcıya teslim edeceğini beyan eder. Deniz konşimentolarının en önemli özelliği kıymetli evrak niteliğinde olmasıdır. (documant of title) Bu özelliği dolayısıyla diğer taşıma belgelerinden ayrılır. Ona kıymetli evrak statüsü kazandıran özelliği ciro ve teslim yolu ile malların mülkiyetinin devrine imkan sağlamasıdır. Devir edilebilmesi yönünden incelediğimizde konşimentolar karşımıza üç şekilde çıkarlar.

01- Nama Yazılı Konşimento: Bu tür konşimentolar nadiren kullanılırlar. Doğrudan doğruya gönderilen/alıcı adına düzenlenirler. Bu nedenle de ciro edilemezler. Namına konşimento düzenlenen kişi konşimentoyu ve dolayısıyla konşimentonun temsil ettiği malları ancak yazılı olarak alacağın temliki yoluyla devredebilir.

02- Emre Yazılı Konşimento: Konşimento kimin emrine düzenlenmişse mallar onun cirosu ile devredilebilir. Emre yazılı konşimentolar yükletenin emrine veya gönderilen/alıcı emrine düzenlenebilir. Eğer konşimentoda sadece “emre” (to order) ibaresi bulunuyorsa bu, konşimentonun yükletenin emrine düzenlendiği anlamına gelir. Konşimento yükletenin emrine düzenlenmişse ibraz edilmeden önce ciro edilir. Ciro konşimentonun arka yüzüne yapılır ve iki şekilde olur. TAM CİRO ve BEYAZ CİRO.

TAM CİRO: Tam ciro konşimentonun kime devredildiğini belirtmek suretiyle yapılan cirodur. Örneğin;

DELIVER TO THE ORDER OF

(Devredilenin adı, soyadı veya unvanı)

_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

(Devredenin kaşesi ve imzası)

BEYAZ CİRO: Beyaz ciro ise yalnızca devredenin imzalayıp kaşelemesi suretiyle yapılan ciro şeklidir. Burada konşimentonun kime devredildiği yazılmamıştır.

Emre yazılı konşimentolarda, hamilin malları devralmak üzere orijinal nüshalardan birini taşıyıcıya ibraz etmesi malları taşıyıcıdan devralması için yeterlidir. Eğer hamil banka ise, banka konşimentoyu alıcının emrine ciro ve teslim eder; alıcı bu konşimentoyu taşıyıcı firmaya ibraz ederek malların mülkiyetinin kendisinde olduğunu belgelendirir ve gerekli evrakları alıp malları gümrükten çeker. Bankalar kendi emrine düzenlenen konşimentoları alıcıya şu şekilde ciro eder.

BANKAMIZIN RÜCU HAKKI WITHOUT RECOURSE TO US

OLMAKSIZIN DELIVER TO THE ORDER OF

(Alıcının adı, soyadı veya unvanı) (Alıcının adı, soyadı veya unvanı)

_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

EMRİNE TESLİM EDİNİZ (Banka kaşesi ve imzaları)

(Banka kaşesi ve imzaları)

03- Hamiline Yazılı Konşimento: Hamiline yazılı konşimentoda; alıcı (consignee) kısmına “hamiline” (bearer) ibaresi yazılır. Konşimento hamili, acentadan malların kendisine teslimini isteyebilir. Ancak hamiline konşimentolar, kayıp olması yada düşürülmesi durumlarında doğuracağı risk nedeniyle uluslararası ticarette hemen hiç tercih edilmezler. Emre yazılı konşimentolar, beyaz ciro ile ciro edildiklerinde hamiline konşimentoya dönüşürler.

Konşimento yükletenin isteği kadar nüsha halinde düzenlenir. Orijinal nüshaların tamamına “tam takım konşimento” denir. (full set B/L) Konşimentoların bütün nüshalarının aynı metni taşıması şarttır. Her nüshanın üzerinde toplamda kaç nüsha düzenlendiğinin de gösterilmesi gerekir. Konşimentonun bütün nüshaları bir birlik gösterir ve bir tek borcu temsil eder. Bu nedenle bir orijinal nüshayı ibraz eden malları devralır ve bu orijinal nüsha üzerinden işlem yapıldıktan sonra diğer nüshalar geçersiz hale gelir.

Konşimentolar iki şekilde düzenlenebilir.

-Tesellüm Konşimentosu: (Received for Shipment B/L) Malların gemiye yüklenmek üzere teslim alındığını gösteren konşimentolardır. Bu tür konşimentolarda malların yükleneceği gemi adı belirtilmeyebilir. Ayrıca, gemi ismi belirtilmişse genelde bu gemi dışında başka bir gemiye yüklenebileceğini belirten bir ifadeye de yer verilir.

-Yükleme Konşimentosu: (On Board B/L) Mallar gemiye yüklendiğinde, taşıyıcı veya onun acentesi tarafından düzenlenir. Konşimentoda “on board” ifadesi matbu olarak yazıyorsa, bu ifadenin altına ayrıca tarih konulmasına gerek yoktur. Bu durumda konşimento tarihi yükleme tarihi olarak kabul edilir. Ancak “on board” ifadesi konşimento üzerine kaşe, yazı ve benzeri şekilde konulmuş ise mutlaka tarihlendirilmesi gerekir. Çünkü bu tarih yüklemenin yapıldığı tarih olarak kabul edilecektir.

Bir deniz konşimentosunda aşağıdaki unsurlar yer almalıdır.

- Taşıyanın (veya yetkili acentesinin) adı ve soyadı veya ticaret unvanı,

- Kaptanın (veya yetkili acentesinin) adı ve soyadı, (taşımacı veya kaptan adına imza atan veya tasdik eden bir acente, aynı zamanda adına hareket ettiği tarafın adını ve yetkisini de belirtmelidir.)

- Geminin adı ve uyruğu,

- Yükletenin adı ve soyadı veya ticaret unvanı,

- Gönderilenin/alıcının adı ve soyadı veya ticaret unvanı,

- Yükleme limanı

- Boşaltma limanı veya buna dair talimat alınacak yer,

- Gemiye yüklenen veya taşınmak üzere teslim alınan malların cinsi, ölçüsü, sayı veya tartısı, markaları ve haricen belli olan hal ve nitelikleri,

- Navluna ilişkin şartlar,

- Teslim şekli,

- Düzenlendiği yer ve tarih,

- Düzenlenen nüshaların sayısı.

Konşimentolar şekle bağlı bir evrak olmadığı için, yukarıda sayılan kayıtlardan herhangi birinin eksik olması, konşimentonun devredilebilir kıymetli evrak olma özelliğini değiştirmez. Deniz konşimentoları alıcının bankası adına veya emrine düzenlendiğinde asıl alıcının adı ve adresi konşimento üzerinde gösterilir. Konşimentolarda bunun için ayrı bir ihbar bölümü (notify party) bulunur. Böylece taşıyıcı, alıcıyı mallar limana geldiğinde hemen haberdar edebilir. Aksi takdirde gecikmeden doğan riziko ve masraflar oluşabilir. Malların uzun süre limanda beklemesinden dolayı tasfiye edilmesi yada demoraj masrafları ile ardiye masrafları gibi. Ayrıca konşimentoların üzerine yükleme ve boşaltma masraflarının kime ait olacağı belirtilmiş olabilir. Yükleme ve boşaltma masraflarının tümünün navluna katılmış olması durumu “liner terms” diye bilinir. Taşıyan bu ifadeyi içeren bir konşimento düzenlediğinde, yükleme ve boşaltma masraflarının navlunun içinde olduğu anlaşılır. Navlun şartlarıyla ilgili başlıca ifadeler aşağıda belirtilmiştir.

- Liner in – free out : Yükleme masrafları taşıyana, boşaltma masrafları taşıtana aittir.

- Liner terms: Yükleme masrafları taşıyana aittir.

- Free in – liner out : Yükleme masrafları taşıtana, boşaltma masrafları taşıyana aittir.

- Free in – free out (f.i.o.): Yükleme ve boşaltma masrafları taşıtana aittir.

- Free in – out and stowed (f.i.o.s.): Yükleme, boşaltma ve istifleme masrafları taşıtana aittir.

- Free in – out and trimmed (f.i.o.t.): Yükleme, boşaltma ve denge sağlamak için yüklerin dağıtılması işine ait masraflar taşıtana aittir.

- Landed: Karaya çıkarılmış boşaltma masrafları navluna dahil.

B- ÖZELLİKLİ KONŞİMENTOLAR

Uygulamada görülen diğer bazı konşimento çeşitleri de vardır Bunlar toplam on tanedir.

01- Kısa Konşimento: (Short Form/Blank Back B/L) Kısa konşimentonun (Örnek 2) özelliği bütün taşıma şartlarının konşimento üzerinde gösterilmemesidir. Günümüzde birçok ülkede bu tür konşimentolar yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Taşıma şartlarının bir kısmı veya tamamı kısa konşimentoda yer almadığı için diğer konşimentolardan farklıdır. Akreditifte aksi belirtilmediği sürece bankalar; taşıma şartlarını kendisinden başka bir kaynağa veya belgeye atıfta bulunmak suretiyle gösteren (kısa/arkası boş) konşimentoyu reddetmez. (AHYTU 500 sayılı broşür madde 23-a) Ancak akreditifte öngörülen taşıma belgesinin deniz konşimentosu olması halinde, bu belgenin tam takım yükleme konşimentosu olması gerekir.

02- Düzgün Hat Konşimentosu: (Liner Bill Of Loading) Bu konşimento (Örnek 3) aynı hat üzerinde tarifeli olarak sürekli seferler yapan gemiler tarafından düzenlenir. Geminin uğrayacağı limanlar ve taşıma ücreti tarifeye bağlı olduğu için bu tür konşimentoların tercih edildiği görülmektedir. Aynı hat üzerinde çalışan gemi şirketleri birlik oluşturarak yükleme, boşaltma, navlun, istifleme gibi giderlerde ortak ücret belirlerler. Düzgün hat konşimentoları ciro edilemezler.

03- Konteyner Konşimentosu: (Container B/L) Malların konteyner denilen büyük, kapalı ve taşınabilir kasalar içerisinde taşınması halinde düzenlenen konteyner konşimentoları da deniz konşimentoları grubuna girer. Bu konşimentolar gemi şirketleri veya yetkili acenteleri tarafından düzenlenir. Konteynerler kapalı kaplardır bu nedenle taşıyanın içindeki malın durumunu görmesi mümkün olmayabilir. Konteyner konşimentosunda, malların mühürlü konteyner içerisinde sevk edilmesi nedeniyle mallara ilişkin bilgiler “yükletenin bildirimine göre” yada “yükletenin sayımına göre” klozu ile yazılır. Uluslararası Ticaret Odaları’nın 500 sayılı yayınına göre bu ifadeyi taşıyan bir konşimento temiz olmayan konşimento sayılmaz. (AHYTU 500 sayılı broşür madde 31)

04- Çok Amaçlı Taşıma Belgesi: (Multimodal / Combined Transport Document) Çok araçlı taşıma belgesi (Örnek 4) adından da anlaşılacağı gibi çok araçlı taşımacılıkta kullanılan bir belgedir. Mallar bir ülkeden diğer bir ülkeye kara, deniz, hava ulaşım araçlarından en az ikisi kullanılarak sevk edildiğinde buna multimodal yada çok araçlı taşıma belgesi verilir. Çok araçlı taşıma belgelerinde “yükleme yeri” ve “boşaltma yeri” tabirleri değil de “teslim alma yeri” veya “teslim etme yeri” deyimleri kullanılır. Çünkü taşıma işlemi bir bütünlük arz etmektedir ama aktarmalı yapılmaktadır. Aktarma yapılacağı sırada da bir boşaltma işlemi ile yeni araca yükleme işlemi yaşanacak olması kaçınılmaz bir gerekliliktir. Yeni yükleme yapılan araçla o noktaya kadar malı getiren araç tamamıyla birbirinden farklıdır. Bu nedenle bu tür konşimentolar taşıma acenteleri tarafından düzenlenmektedir. Çok amaçlı taşıma belgesini düzenleyen taşıma acentesi veya ilk taşıyıcı, malları teslim aldıktan sonra meydana gelebilecek tüm hasarlardan ve kayıplardan sorumludur. Yani malı teslim edene kadar oluşabilecek tüm zararı tazminle yükümlüdür.

Çok amaçlı taşıma belgeleri ciro edilebilir veya ciro edilemez olarak iki şekilde de tanzim edilebilir. Ancak ciro edilebilir olarak düzenlendiğinde deniz konşimentosu gibi kıymetli evrak niteliğinde olup malların mülkiyetini temsil eder. Böyle durumlarda çok amaçlı taşıma belgelerinin emre veya hamiline düzenlenmesi mümkündür. Emre düzenlendiğinde ciro yoluyla, hamiline düzenlendiğinde ise teslim yoluyla devredilebilir.

05- Baştan Başa Konşimento: (Through Bill Of Loading) Baştan başa konşimento bir tür çok araçlı taşımada kullanılan nakliyat konşimentosudur. (Örnek 5) Bu konşimento bir şehirdeki malların limana getirilerek, oradan yüklemenin yapılması gerektiği hallede kullanılır. Konşimento, gemi şirketi yada yetkili acentesi tarafından düzenlenir. Dolayısıyla taşımanın, deniz taşımasını kapsaması gerekir. Taşıyıcının sorumluluğu yalnızca deniz taşıması sırasında meydana gelebilecek kayıp ve hasarlarla sınırlıdır. Malın limana kadar getirilmesi sırasında oluşabilecek kayıp ve hasarlardan taşıyıcı sorumlu değildir. Oysa çok araçlı taşımacılıkta kullanılan konşimentolar da taşıyıcının sorumluluğu malı teslim aldığı ilk noktadan varış noktasına kadar kesintisiz olarak devam eder.

06- Navlun Sözleşmesine Dayalı Konşimento: (Charter Party B/L) Navlun sözleşmesi, taşıyan ile taşıtan arasında yapılan bir taşıma sözleşmesidir. Bu sözleşme ile taşıyan, bir ücret karşılığında, gemiyi kısmen veya tamamen taşıtana tahsis ederek veya etmeksizin malı bir yerden başka bir yere deniz yolu ile taşımayı üstlenir. Bir geminin tamamının veya belli bir bölümünün taşıtan ile taşıyıcı arasında bir taşıma sözleşmesi yapılarak ücret karşılığı kiralanmasına ’’ Charter Party ‘’ denir. Bu sözleşme iki türlü yapılabilir.

a-) ‘’Trip Charter’’ geminin belli bir seyahat için kiralanmasıdır.

b-) ‘’Time Charter’’ise geminin belli bir süre için kiralanmasıdır.

Taşıyıcı ile yükleyici arasında yapılan taşıma sözleşmesine dayanılarak düzenlenen konşimentolara ‘’Charter Party Bill Of Lading ‘’denir. Bu konşimentolar belirli bir şekle tabi değildir; herhangi bir anlaşmazlıkta sözleşmenin hükümleri geçerlidir. Bu tür konşimentoların en sakıncalı yönü, sözleşmenin içeriğinin tam olarak bilinememesi ve taşıyıcının ödenmeyen navlun dolayısıyla mallar üzerinde rehin hakkı bulunmasıdır. Bu nedenle bankalarca, akreditifte aksine bir hüküm olmadıkça charter party konşimento kabul edilmez. Navlunu önceden ödenen taşıma şekillerinde (CIP;CIF;CFR gibi) navlun gibi bir anlaşmazlık olma ihtimali çok az olduğundan bu tür taşıma şekillerini içeren akreditiflerde Charter Party B/L çok önemli bir risk unsuru oluşturmaz. Diğer konşimentolardan farklı olarak charter party konşimentoda taşıyıcının adının bulunması gerekmez.

Akreditifte charter party konşimentosunun bağlı olduğu charter party sözleşmesinin ibrazı istenmiş olsa bile, banka bu sözleşmeyi incelemek zorunda değildir, akreditifte istenen diğer vesaik ile birlikte karşı tarafa gönderir. (AHYTU 500 sayılı broşür madde 25)

07- Ciro Edilemez Denizyolu Taşıma Senetleri: (Non Negotiable Sea Waybill) Normal deniz konşimentoları, kıymetli evrak olmaları neticesinde ciro edilerek el değiştirme özelliğine sahip oldukları için, malların son alıcısına ulaşması gecikebilir. Bu durum bazen alıcının ek masraflar üstlenmesine yol açmaktadır. Bunu önlemek amacıyla uygulamada ciro edilebilir kıymetli evrak olmayan ve daha hızlı hareket edebilen deniz yolu taşıma senetleri de kullanılmaktadır. Bu belgeler doğrudan malın alıcısı adına düzenlendiğinden ciro edilemez.(Örnek 7)

08- Kaptan Makbuzu: (Mate’s Receipt) Uluslararası ticarette az rastlanır bir belgedir ve sadece malların gemiye yüklendiğini gösterir.Bu belgenin daha sonra kaptan tarafından deniz konşimentosu ile değiştirilmesi gerekir. Kıymetli bir evrak niteliğinde değildir.

09- Ordino: (Delivery Order) Konşimentolarda yazılı malların kısım kısım çekilebilmesini temin etmek üzere hazırlanan emir ve talimattır. Bir malı yükleme veya boşaltmadan önce nakliye acentelerinden kaptana yada nakliyeciye hitaben bir ordino (emir mektubu) verilir. Malı yükletecek veya boşaltacak olan mal sahibi bu ordino ile gemi kaptanına yada nakliyeciye başvurarak işlemini tamamlattırır. Ordino aynı zamanda konşimentoya karşılık eşyanın gümrükten çekilmesi için talimattır. Günümüzde kullanımı çok azdır.

10-Manifesto: (Manifest) Gemi içinde taşınan ve belli bir limana boşaltılacak olan malları gösterir ayrıntılı listeye ‘’manifesto’’adı verilir. Manifestolar, vapur kaptanları ve acenteler tarafından konşimentolara göre doldurulur ve konşimentodaki bütün bilgileri kapsar. Manifestolar, özellikle gümrük idaresi için büyük bir önem taşır. Bir gemi limana gelir gelmez içindeki yüke göre düzenlenen manifestoyu kaptan gümrük idaresine en geç 24 saat içinde vermek zorundadır. Gümrüğe manifesto verilmeden gemiden mal boşaltılamaz.

C- DİĞER TAŞIMA BELGELERİ (Waybill)

Taşıma senetleri malın mülkiyetini teslim etmeyen, malların teslim alındığını gösteren makbuz niteliğindeki belgelerdir. Bu nedenle, taşıma senetlerinin ciro ve teslimi ile malların mülkiyeti devredilemez. Taşıma senetlerinin cirosu mümkün olmadığı için taşınan mallar, senette ismi yazılı gönderilene (alıcıya) gönderilir. Demiryolu, havayolu ve kamyonla yapılan taşımalarda kullanılan taşıma senetleri aşağıda açıklanmıştır.

01- Havayolu Taşıma Senedi: (Air Waybill) Havayolu Taşıma Senedi bir makbuzdur ve kıymetli evrak niteliğinde değildir. (Örnek 9) Hava konşimentosu da denilen bu belgenin ciro ve teslimi ile malların mülkiyeti devredilemez. Mallar düzenlenen senedin üzerinde alıcı olarak kimin adı yazılı ise ona teslim edilir.

Bu taşıma belgesi üç tanesi orijinal olmak üzere oniki nüsha halinde düzenlenir. Bu nüshalardan birincisi havayolu şirketine, ikincisi gönderilene aittir; üçüncü nüsha ise gönderenin nüshasıdır. Havayolu taşıma senedinin 3.nüshası (orijinal for shipper) satıcının elinde olduğu sürece, bunu mallar alıcı tarafından çekilmeden önce taşıma acentasına ibraz ederek, taşıma şartlarını ve hatta malın alıcısını değiştirme hakkına sahiptir. Bu nedenle gönderene tanınmış olan bu hak alıcı için de, banka için de önemli bir risk oluşturur. Bu yüzden bankalar havayolu taşıma senedini teminat sayabilmek için üçüncü nüshanın kendilerine verilmesini ve bu belgede gönderilen olarak banka adının yazılmasını isterler. Akreditifte ‘’tam takım orijinal nüshaların’’ ibrazı istenmiş olsa bile, ‘’orginal for shipper’’ nüshasının ibraz edilmesiyle bu şart yerine getirilmiş sayılacaktır. Bu taşıma belgesinin üzerinde yükleme tarihi, taşıyıcı şirketin (ve acentasının ) adı, kaşesi, imzası ile uçuş numarası yer almalıdır.

House Airwaybill Havayolu taşımacılığında taşıma komisyoncusu tarafından düzenlenen bir belgedir. (Örnek 10) Malın sevk edildiğini değil yalnızca teslim alındığını gösterir. Az miktarda mal sevk edecek ihracatçı firmalar navlun ücretini düşük tutmak amacıyla taşıma komisyoncusu ile anlaşırlar ve mallarını ‘’House Airwaybill’’ karşılığında taşıma komisyoncusuna teslim ederler. Taşıma komisyoncusu bu tür firmaların mallarını toplayarak bir sevkiyatta gönderir ve bütün mallar için tek bir ‘’Airwaybill’’ düzenlenir ve bu belgede yükleten olarak taşıma komisyoncusu yar alır. Bu nedenle ‘’House Airwaybill’’ in teminat olma özelliği zayıftır.

02- Demiryolu Hamule Senedi /CIM: (Rail Consignment Note) Demiryolu Hamule Senedi malların demiryolu ile taşınması halinde, demiryolu idaresince verilen bir makbuzdur. (Örnek 11) Kıymetli evrak niteliğinde olmadığı için malların mülkiyetini temsil etmez, ciro edilemez ve yalnızca malların gönderilmek üzere demiryolu idaresine teslim edildiğini gösterir. Mallar alıcısına, taşıma acentesine müracaatında kimliğini ispat etmesi halinde verilir. Mallar veya malla dolu vagon, demiryollarına ait altı yapraklı hamule senedi doldurularak taşıyıcı tarafından teslim alınır. Demiryolları taşımak üzere teslim aldığı mal veya vagon karşılığında teslim alındığı tarihte hareket garının mührünü vurarak demiryolu hamule senedinin dördüncü nüshasını gönderene verir. Gönderene verilen bu nüshaya ‘’hamule senedi duplikatası’’ denir ve bu nüsha gönderenin elinde olduğu sürece, mallar alıcı tarafından çekilmeden önce demiryolu idaresine ibraz edilerek taşıma şartları ve hatta malın alıcısı değiştirilebilir. Uluslararası anlaşmalara göre demiryolu idaresi, gönderen hamule senedinin bu nüshasını geri vermediği sürece kendisine bildirilecek değişiklik talebini kabul edemez. Varış istasyonunda malların alıcı tarafından çekilebilmesi için hamule senedinin ibrazı gerekli değildir; alıcının kimliğini ispat etmesi yeterlidir. Bu nedenle banka garantisi söz konusu olan işlemlerde hamule senedi duplikatasının bankaya teslim edilmesi ve malların banka adına gönderilmesi gerekir.

Yükleten malları tam bir vagon olarak gönderiyorsa demiryolu idaresi hamule senedini düzenler ve yükleyiciye verir. Fakat mallar bir vagonu tam olarak doldurmuyorsa bu belgeyi düzenlemez. Bu gibi durumlarda malların bir taşıma acentesi aracılığıyla gönderilmesi gerekir. Acente çeşitli müşterilerinden aldığı malları bir vagonu dolduracak şekilde yükler ve demiryollarından demiryolları hamule senedini alır. Müşterilerine ise kendi nakliyeci makbuzunu verir; ancak bu makbuzun irsaliye sayılması için demiryolu idaresinin damgasını ve sevk tarihini taşıması gerekir.

Uluslararası demiryolu taşımacılığına ilişkin kurallar, kısa adı “CIM” olan 1970 tarihli “Uluslararası Taşımacılığı Anlaşması’’ ile düzenlenmiştir. Ülkemizde söz konusu anlaşmaya dahildir.

03 – Karayolu Taşıma Senedi /CMR: (Road Waybill) CMR (Convention Merchandises Routiers) 42 Avrupa ülkesinin imzaladığı taşımacılık sözleşmesi hükümlerine tabi bir taşıma senedidir. (Örnek 12) Bu belgenin kullanılabilmesi için eşyanın taşıyıcıya teslim edildiği yer ile bunların gönderilene teslim edileceği yerin iki ayrı devletin sınırları içinde bulunması ve bu iki devletten en az birinin CMR’ye taraf olması gerekir.

CMR’nin uygulanabilmesi açısından taşımanın karayolunda yapılması şarttır. Ancak eşyanın üzerine yüklenmiş olduğu taşıttan ayrılmadan bu taşıtla birlikte yolculuğun bir bölümünde denizde, demiryolunda, havada taşınmış olması taraflar arasındaki sözleşmenin CMR’ye tabi kılınmasını engellemez. Taşıma senedi üç nüsha halinde düzenlenir ve her üç nüsha da gönderen ile taşıyıcı tarafından imzalanır. Senedin düzenlendiği ülke hukukuna göre imzalar matbu olabilir yada imzaların yerine gönderenin yada taşıyıcının mühürleri basılabilir.

Taşıma senedinin birinci nüshasını gönderen alır, ikinci nüsha eşya ile beraber gider, üçüncü nüsha taşıyıcıda kalır. İmzalanan taşıma senedi;

- Taşıma sözleşmesinin kurulmuş olduğunu,

- Malların taşıyıcı tarafından teslim alındığını,

- Malların ve ambalajların iyi durumda olduğunu, sayılarının, marka ve numaralarının taşıma senedinde yazılanlara uyduğunu,

gösterir. Taşıma senedinin ikinci nüshası gönderilene (alıcıya) teslim edilene kadar gönderen, taşımaya devam olunmaması, malın teslim yerinin değiştirilmesi yada taşıma senedinde gösterilenden başka bir alıcıya teslim edilmesi gibi değişikliklerde bulunarak tasarruf hakkını kullanabilir.Ancak ikinci nüshanın alıcıya tesliminden itibaren taşıyıcı alıcının emir ve talimatlarına uymak zorundadır. Gönderenin taşıma senedine bir açıklama koyarak bu tasarruf hakkında taşıma senedinin düzenlenmesinden itibaren gönderileni sahip kılması mümkündür.

Diğer yandan taşıma senedinin gönderende kalan birinci nüshasının alıcıya verilmesi halinde yine tasarruf hakkı sahibi alıcı olur. Taşıyıcının taşıma senedinin ikinci nüshasını gönderilene teslim etmemiş olduğu halde gönderilenin tasarruf hakkına sahip bulunması ancak birinci nüshanın hamili olmasına bağlıdır ve tasarruf hakkının kullanılabilmesi için söz konusu nüshanın ibrazı gerekir.

CMR sözleşmesine göre düzenlenen taşıma senedi kıymetli evrak niteliğinde değildir ve ciro edilemez. Ancak CMR sözleşmesinde malı temsil eden senet düzenlenmesine (kıymetli evrak niteliğinde) izin verilmiştir. Ancak bu senetler CMR’a taraf devletlerin aralarında yapacakları iki yada çok taraflı anlaşmalar ile sadece bu devletlerin sınırları içinde geçerli olmak şartıyla düzenlenebilir.

04 – Nakliyeci Makbuzları ve Fıata Belgeleri: Nakliyeci makbuzları taşıma komisyoncuları tarafından düzenlenen taşıma belgeleridir. Taşıma işleri komisyoncuları, bir ücret karşılığında kendi adlarına ve bir başkası hesabına eşya taşıtmayı meslek edinen nakliye firmalarıdır.

Akreditifte aksi belirtilmedikçe;

-Taşıma komisyoncuları tarafından düzenlenmiş olan

-Taşıma komisyoncusunun ismini, taşıyıcı veya çok araçlı taşıma düzenleyicisi olarak belirten

-Taşıma komisyoncusu tarafından, taşıyıcı veya çok araçlı taşıma düzenleyicisi olarak imzalanmış veya onaylanmış,

-Taşıma komisyoncusunu, taşıyıcının veya çok araçlı taşıma düzenleyicisinin acentesi olarak gösteren

taşıma belgeleri bankalar tarafından kabul edilir. (AHYTU 500 sayılı broşür madde 30) Taşıma işleri komisyoncuları, taşıyıcı yada acentesi değildir ve taşıyıcı adına hareket edemezler. Bu nedenle konşimento yada taşıma senedi düzenleyemezler. Navlun komisyoncuları (freight forwarders), ihracatçılardan sevk etmek üzere topladıkları malları bir taşıma şirketi ile taşıtırlar. Taşıma şirketinden kendi adlarına taşıma senedi alırlar. İhracatçılara ise malları sevk etmek üzere teslim aldıklarını gösteren kendi makbuzlarını (nakliyeci makbuzu) verirler.

FIATA belgeleri de aslında birer nakliyeci makbuzudurlar. FIATA Uluslararası Taşıma Acenteleri Birlikleri Federasyonu’nun kısa adıdır. Karayolu taşımacılığında kullanılan bu belgeler, taşımacılar tarafında peşinen kabul edilmiş önemli şartları ve sorumlulukları içermektedir. FIATA lisansı ancak bu birliğe üye olan taşıma acentelerine verilir. FIATA Taşıma Belgeleri üç grupta toplanır.

a- FCR Taşımacının Teslim Alındı Belgesi : (Forwarder’s Certificate Of Receipt) Bu belge malların gönderilene sevk edilmek veya gönderilenin emrine hazır tutulmak üzere teslim alındığını gösterir. (Örnek 13) Ciro edilemez ve mallar yüklendikten sonra orijinal nüshanın ibraz edilmesi halinde sevk iptal edilebilir yada sevk kağıtları değiştirilebilir.Anılan nüsha mallar yüklendiğinde yükletene yani satıcıya verildiği için alıcı açısından risk oluşturur. Bu nedenle belgenin banka adına düzenlenmesi istenir. Mallar orijinal nüshanın, başka bir deyişle gönderen nüshasının taşıma acentesine ibraz edilmesi suretiyle alıcı tarafından teslim alınır.

b- FCT Nakliyeci Taşıma Belgesi : ( Forwarder’s Certificate Of Transport) Bu belge takım halinde ve “emre yazılı” olarak düzenlenir. (Örnek 14) Mallar varış yerinde FCT ’nin orjinalinin ibraz edilmesi karşılığında alıcıya veya onun emrine teslim edilir.

FCR ve FCT, navlun komisyoncuları tarafından düzenlenir. Bu belgeler taşıma sözleşmesi niteliğinde olmadıkları için yasal hamiline, malları yalnızca varış yerindeki acenteden talep etme hakkını verir.

c- FBL FIATA Kombine Konşimentosu :(FIATA Combined Bill Of Loading) FBL deniz konşimentosu ile aynı hukuksal niteliğe sahip bir kombine taşıma konşimentosudur. (Örnek 15) Şekil ve şartları FIATA (Uluslararası Taşıma Acenteleri Birlikleri Federasyonu) tarafından tespit edilmiş, Uluslararası Ticaret Odası’nca 298 nolu broşür ile onaylanmıştır. Bu tür konşimentolar emre düzenlenebilir. Malların mülkiyetini temsil eder ve aynı deniz konşimentoları gibi kıymetli evrak niteliğindedir. Birden fazla takım halinde düzenlenebilir. Malların teslimi için bir orijinal nüshanın teslimi yeterlidir.

05 – Posta Belgeleri :( Post Receipt) Mallar posta ile gönderildiğinde posta idaresi tarafından düzenlenen, malların teslim alındığını gösteren makbuza “posta makbuzu”(Post Receipt) yada “postalama sertifikası” (Certificate Of Posting) denir. (Örnek 16) Bu belgede malların mülkiyetini temsil eden bir kıymetli evrak değildir, ciro ve teslim yoluyla devredilemez. Posta idareleri malları doğrudan alıcısına gönderir. Banka aracılığı ile yapılan işlemlerde ise, mallar üzerinde kontrol sağlamak için muhabir banka adına gönderilir. Fakat bu durum çok fazla tercih edilmez, çünkü çeşitli problemler ile karşılaşılabilmektedir. Örneğin; posta idareleri bekleme süresi dolan malları geri gönderebilir yada muhabir bankanın malları depolayabileceği uygun bir yeri olmayabilir. Bu nedenle mallar posta ile gönderilmeden önce muhabir banka ile temasa geçilerek izin alınmalıdır. Malların asıl alıcısına devri banka tarafından, posta idaresine yazılan teslim emri ile olur.

II.FATURALAR

A.PROFORMA FATURA{Proforma Invoice}

Proforma fatura satıştan önce, satıcı tarafından hazırlanan, malın cinsini ve

miktarını, birim fiyatını, ödeme şeklini, meblağını gösteren ve bazı hallerde

opsiyon taşıyan teklif niteliginde bir belgedir.[örnek.17].Eğer alıcı bu teklif

kabul ederse, proforma fatura içeriği olduğu gibi ticari faturaya aktarılır.Bu

anlamda proforma faturalar ticari faturalar ticari faturaların düzenlenmesine

esas teşkil ederler.

Bir opsiyon niteliği taşıyan proforma faturaların, sözleşmeye dönüşebilmesi için

alıcının, proforma fatura üzerindeki şartları kabul ettiğini gösterilen süre içinde

beyan etmesi gerekir.

Akreditifli işlemlerde bazen akreditif ile proforma faturanın ilişkilendirildiği

görülmektedir.Uluslararası ticari kurallara göre satış sözleşmeleri ve akreditif

birbirinden tamamen farklı, bağımsız işlemlerdir.{Akreditifler Hakkında Yeknesak

Teamül ve Uygulamalar 500 Sayılı Broşür, Madde 3}. Bu nedenle akreditifte

proforma faturaya yapılan bir atıf,”şart” olarak değil yanlızca “bigi” olarak kabul

edilmelidir.

B.TİCARİ FATURA {Commercial Invoice}

Satıcı tarafında alıcı adına düzenlenen, malın cinsini, miktarını, niteliğini, fiyatını

ve mablağını içeren ve satışın yapılmış olduğunu gösteren belgeye ticari fatura

denir.{Örnek.18}.Uluslararası ticari kurallara göre bir faturada bulunması gereken

hususlar şunlardır.

A}Fatura tarihi,

B}Satıcının ve alıcının ticari unvanları, adresleri,

C}Mal tanımı,

Ç}Malın birim fiyatı, toplam fiyatı ve satış şekli,

D}Ödeme şekli

E}Malların ağırlığı veya miktarı,

F}Sevk edilen malın ambalajı üzerindeki markalar ve numaralar,

G}Sevk şekli,

H}Düzenleyenin imzası, {Akreditifler Hakkında Yeknesak Teamül ve Uygulamalar

500 Sayılı Boroşür , madde 31 e göre ticari faturaların imzalanma zorunluluğu yoktur.

Ancak ülkemizde mevzuata göre ticari faturaların elle imzalanması {ıslak imzalı olması

gerekli olduğundan bu hususun akreditif metinlerinde açıkça belirtilmesi gerekir}.

I}Düzenlendiği lisanda fatura başlığı

İ} Fatura numarası

İthalatçı ülkenin gümrük ve dış ticaret mevzuatının öngörülmesi halinde,

- Malların hangi ülke menşeli olduğu,

- Yükleme ve boşaltma limanları ya da teslim yeri

- Navlun ve sigorta priminin tutarı

da fatura belirtilir.

Akreditif metninde aksi öngörülmedikçe kullanılmış {used}, ikinci el {second hand},

yenilenmiş [rebuilt}gibi ibareler taşıyan ticari faturalar bankalarca reddedilir.

Akreditiflerde mal miktarının belirtilmiş olması gerekir. Ticari faturadaki mal

mal miktarı akreditifte belirtilen mal miktarına uygun olmak zorundadır.

Bir akreditifte belirtilen mal miktarının aşılamayacağı veya azaltılmayacağı

belirtilmediği taktirde, akreditifte kısmi sevkiyata izin verilmemiş olsa dahi, %5

Fazla ya da %5 eksik olarak malın sevkedilmesi mümkündür.Ancak yapılan

ödemeler tutarının akreditif meblağını aşmaması gerekir.İkinci olarak, akreditifte

mal miktarının ambalaj birimleri ya da ayrı maddeler halinde belirtilmesi halinde

yukarıda belirtilen %5 fazla ya da eksik mal sevkedebilme serbestisi uygulanmaz.

(Akreditifler Hakkında Yeknesak ve Uygulamalar 500 Sayılı Broşür, Madde 39}

Bir akreditifte mal miktarı “takriben”,”yaklaşık” ya da benzer kelimeler ile

belirtilmişse akreditif tutarının da aynı kelimeler ile ifade edilmiş olması-kaydıyla

mal miktarında +, -%10 serbesti kabul edilir.(Akreditifler Hakkında Yeksanek

Teamül ve Uygulamalar 500 Sayılı Broşür , Madde 39}

Akredifte aksine bir şart bulunmadığı sürece bankalar reprografik{baskı ile çoğaltılan},

mekanize veya bilgisayarlı sistemlerle veya karbon kopğyalar biçiminde üretilen veya

bu şekilde üretildikleri anlaşılan vesaiki, üzerlerinde “original”kaydı bulunmak ve

gerektiğinde imzalanmış olmaları şartıyla orijinal vesaik olarak kabul edeceklerdir.

(Akreditifler Hakkında Yeknesak teamül veUygulamalar 500 Sayılı Broşür, madde 20}

C.ONAYLI FATURA{Certified Invoice}

Onaylı fatura, ihracatçı tarafından ithalatçının ülkesinin konsolosluğuna onaylattırılan

ticari faturadır.(Örnek.19) Bazı ülkeler, faturası konsolosluklarınca onaylanmamış

malların orijine ilşkindir. Ancak konsolosluk onayı istenen hususların akreditifte

belirtilmesi gerekir.

III.POLİÇE (Draft/Bill of Exchange}

Poliçe, uluslar arası ticaretin gereklerine en uygun ödeme araçlarından biridir.

(Örnek.20) İç ticarette vadeli ödemelerde alıcı ile satıcı yüz yüzedir ve vadeli

satışlarda alıcı aldığı mal karşılığında senet düzenleyerek satıcıya verir. Böylece

taraflar aynı anda satış sözleşmesinden doğan hak ve sorumluluklarını yerine getirmiş olur.Oysa uluslar arası ticarette alıcı ve satıcı birbirinden çok uzaktadır.Bu durumda satıcı malları teslim ederken alacağını garanti altına almak, alıcı ise doğan borçlarını üstlenmek ister.Poliçe, uluslar arası ticaretin bu gereksinimlerineen iyi cevap veren kıymetli evraktır. Çünkü ,poliçeyi düzenler, ikinci aşamada ise poliçe alıcı tarafından kabul edilir. Bankalar aracılığıyla yapılan bu ödeme işleminde her iki tarafın da istekleri karşılanmış olur.

A.TANIM

Poliçe, alacaklı tarafında borçlu üzerine çekilen bir ödeme emridir. Bu ödeme emri

belirli bir meblağın belirtilen tarihte borçlu tarafından poliçe lehdarına kayıtsız şartsız

ödenmesini içerir.

Poliçede üç taraf vardir:

Kesideci (drawer);poliçeyi düzenleyen alacaklı taraf,

Muhatap (drawee);üzerine poliçe düzenleyen borçlu taraf,

Lehdar(beneficiary);poliçenin üzerinde belirtilen meblağın ödeneceği taraftır.

Uluslararası ticarette sıkça kullanılan bir ödeme aracı olan poliçeler, alacak

hakkını gösteren bir kıymetli evraktır.Poliçeler vadeli veya vadesiz olarak

düzenlenebilirler.Belirli bir vade sonunda ödenmesi istenen poliçeler aynı

zamanda bir kredi ilişkisinde ifade eder.

Poliçe, Türk Ticaret Kanunu’nun 583-687 maddelerinde açıklanmıştır.Bir kıymetli

evrağın yasal olarak poliçe sayılabilmesi için üzerinde aşağıda yazılı unsurların

bulunması gerekir:

1)Poliçe kelimesi (hangi dilde hazırlanmış ise o dilden “poliçe”kelimesi:”draft”

veya “bill of exchange “ gibi),

2)Ödeyecek olan kimsenin (muhatabın )adı, soyadı veya ticaret unvanı,

3)Lehdarın adı, soyadı veya ticaret unvanı

4)Belirli bir bedelin ödenmesi konusunda kayıtsız ve şartsız havale olduğu,

5)Ödeme vadesi,

6)Ödeme yeri,

7) Keşide yeri ve tarihi,

8)Keşidecinin imzası,

9)Döviz cinsi ve tutarı.

Poliçe bir şartsız ödeme emridir.Bu nedenle ,poliçe üzerinde belirtilen meblağın

ödenmesi herhangi bir kayda bağlanamaz.Poliçe bedelinin ödenmesinin bir şarta

bağlanması, poliçe niteliğinin ortadan kalkmasına neden olur.

Bir poliçe;

-Görüldüğünde(at sight),

-Görüldükten belirli bir süre sonra (At x days sight),

-Düzenlenme gününden belirli bir süre sonra (At x days date)

-Belirli bir günde

ödenmek üzere düzenlenebilir(TTK, md.609).

B.POLİÇENİN DEVRİ

Poliçe emre yazılı senetlerdendir, ciro ve teslim yoluyla devredebilir.Poliçenin ciro

ve teslim yoluyla devredilebilmesi için, onun açık bir şekilde emre yazılı olması şart

değildir.Kesideci”Emre yazılı degildir”kelimelerini veya eş anlam taşıyan bir kaydı

poliçeye koyarsa ,senet alacağın temliki yoluyla devredilebilir(TTK .md.593)

Ancak uygulamada çeşitli ülkelerin mevzuatları arasında farklılıkların çatışma

doğurmasını önlemek amacıyla poliçelerin devredilebilmesi için emre yazılmış

olması şartı aranmaktadır.

1.CİRO

Ciro, poliçeye veya policeye ekli alonj üzerine yapılır.Ciro poliçenin ön yüzüne

veya arka yüzüne yapılabilir.Poliçenin ön yüzüne yapılan cironun “ tam ciro”

olması gerekir. Çünkü poliçenin ön yüzüne atılacak imza aval niteliğindedir.

Uygulamada ciro poliçenin arka yüzüne;kabul ve aval ise poliçenin ön yüzüne

yapılır.(Örnek.21)

Ciro iki şekilde yapılabilir:

a)Tam ciroda ciranta poliçeyi ciro edeceği kimsenin adını,soyadını ve ödeyiniz

kelimesini yazarak altını imzalar.

Örneğin;

Fatma Mutlu’ya ödeyiniz.

İmza

b) Beyaz ciroda ise ciranta sadece ödeyiniz kelimesini yazarak veya hiçbir şey

yazmaksızın imzasını atarak poliçeyi teslim eder.

Ciro yapılış amacına göre aşağıdaki şekilde sınıflandırılabilir:

a) Temlik cirosu: Temlik cirosu ile poliçeden doğan bütün haklar ciro edilene

geçer;ancak bu hakların devri için sadece ciro yeterli değildir, ayrıca

poliçenin de teslimi gerekir.Cironun üzerinde “bedeli teminattır” veya “tahsil

içindir” gibi kayıtlar bulunmaması halinde,yapılan ciro temlik cirosu

hükmünde sayılır.

b) Rehin cirosu:Ciro,”Bedeli teminattır”,”bedeli rehindir” gibi bir kayıt taşırsa,

hamil poliçeden doğan bütün hakları kullanabilir.Ancak kendisi tarafından

yapılan ciro,tahsil cirosu hükmündedir.

c) Tahsil cirosu:Poliçe bedelinin bir başka kimse tarafından tahsil edilmesini

sağlamak amacıyla yapılan ciroya ise tahsil cirosu denir.Ciro,bedeli “tahsil

içindir”,”kabz içindir” kayııtlarını veya sadece “tahsili”ifade eden bir kayıt

taşımalıdır.

Poliçeler “başvurulabilir”(with recourse) ve başvurulmaz “(without recourse)

olarak ciro edilebilirler.Başvurulabilir olarak ciro edilen poliçelerin muhatap

tarafından ödenmemesi durumunda , poliçe hamilinin,poliçenin önceki cirantalarına

yönelerek meblağını ödenmesini isteme hakkı vardır.Başvurulamaz kaydıyla ciro

edilen poliçelerde ise, muhatap tarafından ödenmemesi halinde, alacaklının

poliçe meblağını, poliçeyi satın aldığı cirantadan talep etme hakkı yoktur.Eğer

banka bir poliçeyi teminat olarak kabul ediyorsa o zaman poliçe ödenmediği

taktirde banka mudisine (önceki ciranta) dönerek poliçe meblağını ondan tahsil

etme yoluna gider.

Türk Ticaret Kanunu’nun 594. maddesinde, cironun kayıtsız şartsız olması gerektiği

yazılıdır. Cironun tabi tutulduğu her şart yazılmamış sayılır.

2.TESLİM

Tarafından muhatabın kabulüne arz edilebilir.Bununla Birlikte kabulüne arz

zorunluluğu yoktur.

Poliçenin devredilmesi için ciroyu takiben senedin teslim edilmesi gerekir.

teslim aynı bir sözleşme niteliğindedir.

Bir poliçeyi elinde bulunduran kimse, son ciro dahi olsa.poliçe üzerindeki

hakkı birbirine bağlı cirolardan anlaşılıyorsa yetkili hamil sayılır.

Ancak hamil, poliçeyik kötü niyetle eline geçirmiş olması ve ele geçirmesinde

ağır kusuru bulunması halinde o poliçeyi geri vermekle yükümlüdür.(TTK,md.598)

C.POLİÇE KABULÜ

Poliçe, vadenin bitimine kadar, hamil ya da poliçeyi elinde bulunduran

tarafından muhatabın kabulüne arz edilebilir.Bununla birlikte kabule arz

zorunluluğu yoktur.(TTK,md.603,604).Muhatap poliçeyi kabul etmekle

bedelini vadesinde ödeme yükümlülüğünü kabullenmiş olur.(TTKmd.610).

Görüldüğünde ödenecek poliçeler, ödeme için ibraz edileceklerinden, bu çeşit

poliçelerde “kabul”ün önemli bir fonksiyonu yoktur.

Görüldüğünde ödenecek poliçeler, ödeme için ibraz edileceklerinden, bu çeşit

poliçelerde “kabul”ün önemli bir fonksiyonu yoktur.

Görüldükten belirli bir süre sonra ödenmesi öngörülen poliçelerde ise, vadenin

tespiti açısından poliçenin kabule arzı zorunludur.Kabul kaydı kabul tarihini de

göstermelidir.Tarihi konulmadan kabul kaydının imzalanması halinde, hamil

protesto çekerek kabul tarihini saptanmalıdır. Kabul tarihi yazılmamış,protesto da

çekilmemiş olursa poliçe kabule arz için öngörülen sürenin (1 yıl) son günü kabul

edilmiş sayılır.(TTK,md.605,617).

Belirli bir günde ya da keşide gününden belirli bir süre sonra ödenecek

poliçelerin kabule arz zorunluluğu bulunmamaktaysa da hamil bu tür poliçeleri

de muhatabın kabulüne arz edebilir.

Poliçenin kabülü;genellikle “kabul edilmiştir”(accepted) ya da bunun yerine

geçen bir deyim kullanılarak yapılır.”kabul edilmiştir”ifadesinin altına tarih

atılarak muhatap tarafından imzalanır.Muhatap tarafından poliçenin ön yüzüne

atılan imza kabul hükmündedir.

Poliçenin muhatap tarafından kabul edilmemesi halinde hamil, kabul etmeme

protestosu çeker.Muhatap poliçeyi kabul etmediği takdirde hamil kabul etmeme

protestosu çekerek, vadeden önce, poliçe borçlularına müracaat hakkını kazanır.

Bu durumda ödememe protestosu çekmeye de gerek kalmaz.

D.AVAL

Aval, bir nevi kefalettir.Aval veren kimse, senedin ödenmesini garanti eder, bu

Nedenle de poliçenin dolaşımı kolaylaşır.

Poliçeye keşideci, muhatap ve cirantalar da aval verebilir.Diğer yandan poliçe

borçlularından herhangi biri lehine aval verilebilir.Aval şerhinde avalin kimin

(keşideci, muhatap veya cirantalardan biri) lehine verildiği açıklanmalıdır.Aval

şerhinde kimin için verildiği belirtilmemişse aval, keşideci lehine verilmiş sayılır.

Aval şerhi, poliçe ya da alonj üzerine yazılabilir.Genellikle “aval içindir”deyimi

yazılarak altı imzalanır.Herhangi bir açıklama bulunmasa dahi poliçenin ön

yüzüne atılan, keşideci ve muhatabın imzası dışındaki her imza “aval”hükmündedir.

E.BANKA KABUL YA DA AVALİ

Poliçelere bankalarca kabul ya da aval verilmesi poliçenin teminat niteliğini

arttırır.Dış ticarette, ithalatçı üzerine keşideci edilen poliçe ithalatçı tarafından,

banka “ticari kabul”(trade acceptance)ikinci durumunda “banka kabülü”(banker’s

Acceptance )söz konusu olur. Banka kabülü ya da bankaca aval verilmesi ,kredi

tesisini gerektirir.

Poliçenin bankalarca kabülü ya da aval verilmesi ithalatçıların yanısıra

itracatçılara da finansman olanağı sağlar.İhracatçılar banka kabülü poliçelerini

İskonto ettirmek suretiyle vade sonu beklemeden tahsilini sağlayabilirler.

IV.SİGORTA BELGELERİ

A.BELGE TÜRLERİ

Uluslararası ticarette malların yüklendiği nokta ile teslim edildiği nokta

arasındaki mesafenin uzunluğu;malların taşınması sırasında doğabilecek

riskleri arttırmaktadır.Alıcı veya satıcının herhangi bir riski nedeniyle zarara

uğramaması için malların, sözleşmede belirtilen tarafça sigorta ettirilmesi

gerekmektedir.Mallar yükleme tarihinden sigorta ettirilmelidir.

Akreditifte aksine bir şart yoksa, sigorta belgesinin kapsaması gereken asgari

sigorta değeri malların CIF (ismi belirtilen varış limanına kadar mal bedeli+

siğorta+navlun ödenmiş olarak)veya CIP(ismi belirtilen varış yerine kadar

taşıma ve sigorta ödenmiş olarak)değerinin %10 fazlasını göstermelidir.

(Akreditifler Hakkında Yeknesak Teamül ve Uygulamalar 500 Sayılı Broşür,

madde 34) Bu %10’luk fazlalık sigortanın kar marjinı da içermesi içindir.

Aşağıda uluslararası ticarette kullanılan sigorta belgeleri ve bu belgelerde

kapsanabilecek risk türleri tek tek ele alınmıştır.

1.SİGORTA MEKTUBU(Letter of Insurance)

Ülkemizde “kuvertür notları”olarak da adlandırılan bu belge, sigorta

komisyoncuları (broker) tarafından, sigorta komisyoncuları(broker)tarafından,

sigortanın yapılacağını ya da yapılmış olduğunu üçündü şahıslara duyurmak amacı

ile düzenlenir.Hiçbir şekilde sigorta belgesi veya poliçesi yerine geçmez.Meydana

gelebilecek herhangi bir hasar veya kayıp nedeni ile bu belgeye dayanarak sigorta

şirketinden tazminat istenemez.Malların sahibi tazmin talebini ancak bu belgeyi

düzenleyen sigorta komisyoncusuna yaapabilir.Bu belge esasen düzenlenecek olan

sigorta poliçesine baz olarak kabul edilir.ve bunun düzenlenmesinden sonra mutlaka

sigorta poliçesinin de düzenlenmesi gerekir.Sigorta mektubu bankalarca uygun bir

sigorta belgesi olarak kabul edilemez.

2.SİGORTA ŞAHADETNAMESİ VEYA SİGORTA BELGESİ

(Insurance Certificate)

Sigortacı ve sigortalanan arasında yapılan açık veya flotan sigorta sözleşmesine dış ticaret eğitimi bursa dayanılarak düzenlenir.Açık veya flotan sigorta, yapılacak olan birden fazla dış ticaret eğitimi izmir yüklemenin sigortasını kapsamak üzere düzenlenir.Her yükleme tarihinde sigorta yaptıran, kesin sigortanın yapılması için malların niteliklerini ve yükleme tarihini bildiren sigorta şahadetnamesini doldurup imzalayarak sigorta şirketine gönderir.Bu belge bir dış ticaret uzmanlığı teklif niteliğindedir ve sigorta şirketi tarafından imzalandıktan dış ticaret eğitimi antalya sonra geçerli bir sigorta belgesi haline gelir.

3.FLOTAN SİGORTA POLİÇESİ VEYA KUVERTÜR

(Floating Policy or Cover)

Flotan sigorta malların kesin sigortası yaptırılmadan önce, yükleme gerçekleştirilene

kadar malların sigorta ettirilmesi için yaptırılan geçici bir sigorta türüdür.Yükleme

gerçekleştirildikten sonra, flotan sigorta kesin sigortaya dönüştürülür. Bu işlem yukarıda

anlatıldığı şekilde sigorta şahadetnamesi düzenlenerek yapılabileceği gibi,aşağıda

anlatılacağı üzere yeni bir poliçe düzenlerek de yerine getirilebilir.

Kesin sigortanın mallar yüklendiği anda gerçekleştirilmesi gerekmektedir.Ancak

flotan sigorta yaptırıldıgında, kati sigorta birkaç günlük gecikmeyle dahi olsa

yaptırılabilmektedir.Çünkü flotan sigorta yaptırıldığı andan itibaren bir kuvertür

tahsis edilir.Yani mallar sigortalanır.Fakat bu bir taşıma sigortası olduğu için,

çok küçük bir ücret (prim)karşılığında açılır ve geçerlilik süresi 12 aydır. Ancak

flotan sigorta 3 ay içerisinde kati sigortaya dönüştülmelidir, dönüştürülemez ise

sigorta bölümüne bilgi verilerek bu süre uzatılmalıdır.Flotan sigorta açtırmak için

sigorta başvuru formu doldurularak sigorta başvuru formu doldurularak sigorta

şirketine verilir.

4.SİGORTA POLİÇESİ(Insurance Policy)

Sigorta yaptıran ile sigortacı arasında malların belirli yerler ve belirli tarihler

arasında sigortalanması için düzenlenen bir belgedir.(Örnek.22).Nama, emre

veya hamiline olarak düzenlenen bu kıymetli evrak ciro yolu ile devredilebilir.

mallarda meydana gelebilecek herhangi bir hasardan dolayı sigortayı yaptıran

veya ciro yolu ile sigorta şirketine başvurabilir.Sigorta poliçesinde müşteri adının

yanında “Dain-i Mürtein”ibaresi ile birlikte banka adı da varsa,tazminat durumunda

ilk alacaklı olan bankadır.

Sigorta poliçesinde şunlar belirtilmelidir:

1)Sigortacının ve sigorta ettirenin ve varsa faydalanan kimsenin adı ve soyadı

veya ticaret unvanı ve ikametgah adresleri,

2)Sigorta konusu,

3)Sigortacının üstüne aldığı risklerle,bunların başlayacağı ve son bulacağı

tarih,

4)Sigorta bedeli,

5)Primin tutarı ile ödeme zamanı ve yeri,

6)Sigortacının üstüne aldığı risklerle, bunların başlayacağı ve son bulacağı

tarih,

7)Düzenleme tarihi,

8)Sigortanın geçerlilik tarihi,

9)Malın taşınacağı araç ve taşımada izlenecek yol

10)Taşıyıcının adı ve ticaret unvanı,

11)Gönderen ile taşıyıcı arasında taşıma için süre saptanmasışsa bu süre,

12)Malın taşıyıcıya teslim olunduğu yer ile gönderene teslim edileceği yer,

13)Sigortalanan eşyanın cinsi, agırlığı, parça adedi, marka ve numaralarının ve

avarya komiserinin (hasar halinde gerekli tespitleri yapmaya yetkili kılınan

sahış)isim ve adresi

Sigortalar çeşitli kapsamlarda düzenlenebilir.Bir sigorta poliçesinin hangi

riskleri kapsadığı açık ve kesin olarak poliçede belirtilmelidir.Sigorta poliçeleri

düzenlendikleri tarihten itibaren malların gümrüğe inişini takip eden 30 gün

(uçak)ve 60 gün (kamyon,gemi,tren,)boyunca geçerlidir.Sigorta konusu mallar

bu süre zarfında gümrükten çekilerek nihai depoya sevkedildiği takdirde,teminat

yolculuk boyunca da devam eder.ve mallar alıcının deposuna boşaltılınca son bulur.

B.SİGORTADA KAPSANABİLECEK RİSK TÜRLERİ

Bir sigorta poliçesinin kapsayabileceği rizikolar;müşterek avarya, hususi avarya

franko ve hususi avarya olarak üç ana başlıkta incelenebilir.

Avarya ;gemiye ve yüke kendi yıpranmalarından veya fırtına, buz, sis gibi doğal

afetlerden veya kaptan,tayfa ve yük ile ilgilenen kimselerin fiillerinden veya

uluslararası deniz ticaret hukukunun içerdiği özel kuralların savaş sırasında

mülkiyetin korunmamasında dolayı ortaya çıkan hasarları ve olağanüstü

giderleri kapsar.

1.Müşterek Avarya (General Average)

Geminin karşılaşacağı risklerden dolayı,malların da hasar görmesi ihtimaline

karşı yapılan bir sigortadır.Örneğin;geminin batma tehlikesine karşı malların

bir kısmının denize boşaltılması bu tür bir risktir.Bunun gibi gemide meydana

gelebilecek her türlü hasardan o gemide malları taşınan bütün sigorta şirketleri

müşterek olarak sorumludur. Kendi sigortaladıkları mallara hiçbirşey olmasa

bile meydana gelen hasarı kendi payları oranında tazmin etmek zorundadırlar.

bütün sigorta poliçeleri bu riski kapsamaktadır.

2.Hususi avarya Franko(free from particular Average)

Bu en geniş Kapsamlı riziko çeşididir.Çünkü Hususi Avarya Franko sadece

geminin yanması, batması veya karaya oturması gibi durumlarda meydana gelen

hasar ve kaybın tazmin edilmesini kapsamaktadır.Genellikle kömür, demir, gibi

ağırlığına oranla kıymeti göreceli olarak daha az olan ve özel bir hasar riskine

yakın olmayan maddeler için yapılır.

3.Hususi Avarya(Particular Average)

Bu en geniş kapsamlı riziko çeşididir.Müşterek avarya zararlarının yanı sıra

mallarda özel olarak meydana gelebilecek riskleri de kapsar.burada malların

tamamının hasar görmesi gerekmez. Herhangi bir paketin bir bölümünün bile

hasar görmesi halinde sigorta şirketi bu kaybı tazmin eder.Sigortanın kapsayacağı

riskler poliçede tek tek belirtilmelidir. Çünkü bir çeşit hususi avarya olan I.C.C all

Risks”kapsamında temin edilen sigortalarda bile bazı riskler sigorta kapsamı dışında

kalmaktadır.

Bu sigorta ile kapsanan, olağan hallerde meydana gelebilecek zarar ve ziyandır.

Savaş, afet, grev gibi olaganüstü hallerde meydana gelebilecek zararlar sigorta ,

kapsamının genişletilebilir. Sigorta poliçesine eklenen her olağandışı risk için

sigorta yaptıran ayrıca prim ödemek durumundadır.

A)Adi muafiyet :burada belirli bir muafiyet sınırı vardır;bu miktara kadar olan

hasarı sigorta şirketi tazmin etmez.

Örneğin,tl 100.000.000-lık malın sigortası yaptırılmış ve muafiyet sınırı da

%5 olarak tesrpit edilmiş ise TL5.000.000-na kadar meydana gelebilecek

hasar sigorta şirketi tarafından tazmin edilmez.

B)Tenzili muafiyet:Bu muafiyet şeklinde ise tüm hasar ve ziyan üzerinden belirli

bir yüzde düşülerek kalan miktar üzerinden zarar sigorta şirketince tazmin edilir.

C. LONDRA SİGORTACILIK ENSTİTÜSÜNÜN DÜZENLENDİĞİ TAŞIMA

SİGORTASI ŞARTLARI (INSTUITUTE CARGO CLAUSES)

Londra sigortacılar enntitüsünün,nakliye sigortaları hakkında kabul ettiği ingiliz

taşıma sigortasında sigortalar kapsadıkları risk açısından üç ana gruba ayrılmıştır.

1.Institute Cargo Clausese(A)

En geniş kapsamlı sigorta çeşididir.Entitisünün eski “all risk”klozunun yerine

kullanılmaktadır.Sigorta belirtilen yükleme limanından başlar, nakliyatın normal

seyri içerisinde devam eder.ve boşaltma yerinde sona erer.

2.Intituse Cargo Clauses(B)

Hususi avaryada (WA/WPA-Wth Average/particular Average) kapsanan riskleri

içermektedir.Geminin karşılayacağı riskler dışında, bazı özel olarak kararlaştırılmış

riskleri de kapsamaktadır.

3.Institute Cargo Clauses(C)

Entitüsünün eski “hususi avarya hariç (FPA)”klozu yerine kullanılmaktadır.”Tam

zayi”olarak da bilinen bu sigorta nakli aracın kullanılmaz hale gelmesi sonucunda

mallarda meydana gelen hasar ve kayıp tazmin edilir.Mallarda meydana gelebilecek

herhangi özel bir hasar sigorta kapsamı dışındadır.

D.SİGORTA BELGELERİNDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN NOKTALAR

1.Sigorta belgeleri ve poliçeleri bizzat sigortacı veya yetkili acentası tarafından

imzalanmış olmalıdır;aksi taktirde hiçbir hükümlülük ifade etmez.

2.Sigorta belgeleri, taşıma belgesinde gösterilen yükleme veya sevk tarihinden

daha sonraki bir tarihe taşınmalıdır.

3.Sigortanın meblağı malların CIP veya CIF bedelinden en az %10 fazla olmak

zorundadır, aksi taktirde bankalarca sigorta belgesi olarak kabul edilmezler.

4.Sigortalanacak rizikolar belirlenirken:

a)Sigortanın tipi A ve B veya klozu olarak ifade edilmelidir,

b)Sigortalanması gereken riskler ayrıca sigorta poliçesinin üzerinde açık

5.Sigorta poliçesinin üzerinde tazminatın hangi muafiyet şekli uygulanarak

ödeneceği belirilmelidir.

6.Sigorta belgeleri birden fazla orijinal nüshalı düzenlenmiş gözüküyorsa,

akreditifte aksine bir yetki yer almadığı sürece bütün orhjinal nüshalar ibraz

edilmelidir.

V.ULUSLARARASI TİCARETTE ARANAN DİĞER BELGELER

A.MENŞE ÇAHADETNAMESİ(CERTİFİCATE OF ORİGİN)

Menşe şahadetnamesi, bir malın üretildiği ülkeyi gösteren ve A.B.C olmak üzere

üç nüshadan oluşan bir belgedir.(Örnek.23.) bu belge, alıcının isteği üzerine satıcı

tarafından düzenlenerek satıcının ülkesindeki yetkili merciler tarafından onaylanır.

Bu merciler genellikle ticaret odaları, bazen de ithalatçı ülkenin yerel temsilciliğidir.

Menşe Şahadetnamesi, malın üretildiği veya imal edildiği ülkenin saptanması ve

gümrük vergilerinde indirim veya muafiyet uygulanması amacıyla düzenlenir.

B.DOLAŞIM BELGELERİ(Monevent certificate ATR VE EUR 1)

Avrupa birliği ülkeler arasında ortak bir Pazar kurmak amacıyla “gümrük birliği”

temeli üzerine kurulu bir birleşme hareketidir.Gümrük birliği çerçevesinde, üye

ülkeler arasında uygulanan gümrük vergileri, miktar kısıtlamaları ve benzer ikili

tedbirlerin kaldırılması yanında,üye ülkelerin diğer ülkelerle olan ticaretinde bir

“ortak gümrük tarifesi”uygulaması kabul edilmiştir.

Dolaşım belgesi;türkiye ile avrupa birliği ülkeleri, polonya ,macaristan çek cumhuriyeti,

slovak cumhuriyeti, bulgaristan, romanya, letonya, estonya, litvanya, slovenya,israil ve

EFTAülkeleri gümrük idarelerince vize edilen belgelerdir.

C.ÇEKi LİSTESİ (weight list)

Çeki listesi, sevkedilen malların ağırlığını gösteren bir belgedir.üçünçü şahıslarca veya

bizzat satıcı tarafından düzenlenir.ziyan veya hasar tespitinde sigorta şirketlerince

aranan önemli bir belgedir.

D.KOLİ MÜFREDAT LİSTESİ (packing list)

Bu belge gönderilen malların koliler halinde ambalaj edilmesi durumunda,her kolinin

içinde hangi maldan kaç birim bulunduğu gösteren listedir.böylece ambalaajı açmadan

içindeki malların bilinmesi olanağını sağlar.Koli listenin düzenlenmiş faturaya uygun

olması gerekir. Koli müfredat listesinde malların niteliği ve miktarının yanı sıra birim

fiyatları da ayrı ayrı gösterilmiş ise bu belgeyi”spesifikasyon belgesi” denir.

E.KALİTE UYGUNLUK VE SAĞLIK UYGUNLUK BELGESİ

Bu belgeler, özellikle insan sağlığıyla doğrudan veya dolaylı olarak ilgili malların

ithali veya ihracı sırasında, ithalatçı tarafından talep edilmesi halinde düzenlenir.

İhracatçı kalite uygunluk belgelerini kurumlar çeşitli standardizasyon kurumlarından

sağlar.Bu belgeleri düzenleyen kurumlar ülkeden ülkeye farklılık göztermektedir.

Tarım ve Köyişleri Baknlığı ile Bakanlıklara bağlı teşkilatlar söz konusus belgeleri

düzenlemeye yetkilidirler.

F.GÖZETİM RAPORU

Mal ile vesaik uygunluğu tespit etmek amacıyla düzenlenmesi talep edilen bir belgedir.

gözetme veya kontrol belgesi bağımsız,güvenilir gözetim kuruluşlarınca,malın kalitesinin

ve miktarının kesin olarak belirlenmesi amacıyla dış ticaret eğitimleri düzenlenir.bu raporlar ithalatçıya satış sözleşmesinde belirtilen nitelik ve nicelikte malın sevk edilip edilmediğini gösterir.İhracatçı ise ihracat eğitimi bu raporla sevkettiği malların kalitesini alıcıya akreditifi açan bankaya ve üçüncü şahıslara karşı belgelemiş olur.

G.ANALİZ RAPORU

Bu rapor özellikle dış ticaret eğitimi madensel ve kimyasal ürünlerin veya hammaddelerin ithal edilmesi

sırasında ithalatçıdan talep edilir.ithal edilecek malın kimyasal niteliğinin ve kalitesinin

saptanması için yaptırılan analizler sonucunda düzenlenen bir dış ticaret kursu belgedir. Bu belge ile ihratçı satış sözleşmesinde belirtilen en iyi dış ticaret kursu nitelikte malı alıcıya göndermiş olduğunu kanıtlar.

H.BİTKİ SAĞLIK SERTİFİKASI

Sağlık sertifikası;bitki bitkisel ürünler ihraç edecek olan ihraçatçılarımızın ihraç

konusu malların har türlü hastalık ve zararlarından arınmış durumda olduğunu,

tüketime uygun bulunduğu kanıtlamak için ülkemiz resmi mercilerinden aldıkları

bir belgedir.Diğer taraftan, bakliyat ve hububat satışlarında, malların mikrop, bakteri

ve haşerattan arandırılması için malların tütsülenmiş olduğunun da sağlık sertifikası

üzerinde belirtilmesi veya ayrı bir tütsüleme raporu (furnigation certificate) düzenlenmesi istenebilir.

I.ANTREPO MAKBUZU

Antrepo makbuzu;malların antrepoya teslim edilmesi üzerine, antrepo sorumlusu,

tarafından düzenlenen bir makbuz olup, bu makbuz ciro edilemez.Antrepo makbuzunun

teslim ettiği malların antrepodan çıkışı ise teslim emri yapılır.Bu makbuzun, finansman

belgeleri arasında sayılmasının nedeni, mal rehni karşılığında kredi kullanmayı arzulayan bir firmanın, malların antrepoya teslim ederek banka emrine bir antrepoya makbuzu almasının

mümkün olmasıdır.

J.REHİN SENEDİ

Bankalar,kredi açtıkları muteber müşterilerine, dış ticaret uzmanlık eğitimi malları veya malları teslim eden,

vesaiki teslim ederken,bu malların üzerindeki hakkın veya malların satışından

temin edilecek gelirin kontrolleri altında olmasını isteyebilirler.

Rehin senedi alındıktan sonra,müşteri iflas etse bile banka alacağını diğer alacaklılar

ile paylaşmaz.zira belge konusu alacak rehin senedini kabul eden bankaya aittir.

Ancak rehin senedi bir tahaütnameden ibaret olduğu için müşterinin taahüdünü yerine

getirmemesi veya dürüst davranmaması durumunda bu belgenin banka yönünden tam

bir hukuki güvencesi bulunmamaktadır.

K.GEMİ ÖLÇÜ RAPORU

Gemi ölçü raporu, sıvı olaraak gemiye yüklenen yakıt,kimyevi madde vb.gemi tankına

hangi ölçüde doldurulduğunu belgeleyen ve aynı zamanda varış limanında yapılan

boşaltma ölçümlerine göre ne miktarda fire verildiğini saptanmasında kullanılan

özel bir belgedir.Bu rapor, denizcilik şirketlerinin uzmanları veya gözetme şirketlerince

düzenlenir.

I.EKSPERTİZ RAPORU

Yurt dışına çıkarılması istenen eşyaların faturalarında belirtilen değer ve nevi hakkında

tereddüte düşülmesi halinde gümrük idareleri, malın gerçek fiyat ve cinsinin, firmanın

üyesi olduğu ticaret odası tarafından saptanmasını isteyebilir.firma ekspertiz istenen mallar

için bir dilekçe ile bağlı olduğu odaya başvurur.Oda konu ile ilgili meslek komitesininden ,

seçeceği kişi veya dışarıdan tayin edeceği iki eksper ve oda’dan bir kişinin katılımıyla malın

gerektiğinde yerinden veya odaya getirilerek incelenmesini ücreti karşılığında ihracat ithalat eğitimi yaptırır.İnceleme

sonucu gösterir bilirkişi (ekspertiz) raporu firmaya verilir.

M.VETERİNER SERTİFİKASI

Veteriner srtifikası;hayvan ve hayvansal maddelerin ihraç edilmesi için hayvan ve

hayvansal maddelerin sağlıklı olduğuna menşelerinde salgınve/veya bulaşıcı

hastalık bulunmaığına dair resmi veteriner hekim tarafından verilen bir belgedir.

N.İMALATÇI SERTİFİKASI

İmalatçının analiz belgesi,kimyevi maddeler vb.analiz gerektiren malların formüllerindeki

elemanların isimlarini ve oranlarını gösteren bir belgedir.Bu belge, doğrudan imalatçı

tarafından düzenlenebileceği gibi,alıcının isteği halinde bağımsız bir laboratuar düzenlenmesi

de akreditifte şart koşulabilir.

Ata Karnesi (ATA CARNET) : 06.02.1961 tarihinde Brüksel’de düzenlenen “Eşyaların Geçici Kabulü İçin ATA Karneleri Hakkındaki Gümrük Sözleşmesi” eklerinden “Sergi ve Fuarlar”, Ticari Numuneler”, “Mesleki Teçhizat” sözleşmelerini ülkemiz 14.09.1972 tarihli ve 1619 sayılı kanunla kabul etmiş ve 23.11.1974 tarihinden itibaren uygulamaya başlamış, daha sonra “Bilimsel Malzemelerin Geçici İthaline Dair Gümrük Sözleşmesi”, “Deniz Adamları İçin Sosyal Yardım Malzemesine İlişkin Gümrük Sözleşmesi” ve “Pedagoji Malzemesinin Geçici İthaline Dair Gümrük Sözleşmesi”ni ise 3665, 3666 ve 3667 sayılı kanunlarla kabul etmiş ve 07.08.1991 tarihinden itibaren uygulamaya başlamıştır.

BEYANNAMEYE EKLENMESİ GEREKEN BELGELER

1. Özet Beyan veya Antrepo Beyannamesi: Eşyanın taşıyıcısı tarafından veya Antrepo işleticisi tarafından CMR, konşimento’daki bilgilere göre doldurulan beyannamedir.

2. Fatura ( Rechnung, Invoice, Facture): Malın satıcısı tarafından düzenlenen, eşyanın cins, miktar, kıymet ve ödeme şeklini gösteren satış belgesidir.

3. Konşimento (Bill of loading), CMR, Hamule Senedi, CİM, CİV: Eşyanın taşıma şekline göre kullanılan belgeler olup; eşyanın kaç koli, brüt kg’ı, ambalaj şekli, mal cinsi, satıcısı ve alıcısının belirtilebildiği nakliyecisi tarafından düzenlenen taşıma belgeleridir. Özet beyan yerine dış ticaret eğitimi ankara bu belgeler de kabul edilebilir.

4. Menşe Şahadetnamesi (Certificate of Origin): Eşyanın imal edildiği ülkeyi gösteren belgedir. Yükleme yeri de düzenleyebilir. Eşyanın cins, kg, kap adedi, gönderen, alıcısı ve taşıma şeklinin belirtildiği ankara dış ticaret eğitimi belge olup, ticaret odalarınca onaylanır. İhtiyari olup, gerekirse beyannameye eklenir.

5. ATR: AET topluluğundan Türkiye’ye, Türkiye’den AET topluluğuna doğrudan nakledilen eşya için düzenlenen dolaşım belgesidir. Eşyanın cins, kg, taşıma şekli, gönderen, alıcısı, kap adedinin belirtildiği belgeler olup Ticaret Odaları veya onaylanmış ihracatçılar tarafından tasdik edilir. (6000 EURO’ya kadar fatura beyanı ATR olarak kabul edilir).

6. EUR 1: EFTA ülkelerinden Türkiye'ye, Türkiye'den EFTA ülkelerine doğrudan nakledilen eşyalar için düzenlenen dolaşım belgesidir. Eşyanın cinsi, kg, kap adedi, taşıma şekli, gönderen, alıcının belirtildiği belge olup Ticaret odalarınca onaylanır. (6000EURO’ya kadar fatura beyanı EUR 1 olarak kabul edilir. Pamk ülkeleri dahil).

7. Navlun Faturası (İthalat için): Eşya taşıma ücreti olup, nakliyecisi tarafından düzenlenen faturadır. Eşyanın alıcısı, yükleme ülkesi, taşıyan gemi adı veya Tır plaka no’su, kap adedi, malın cinsi, kg’ı belirtilir. FOB, Cİ, FOR, FOT vs. gibi taşıma şekillerinde mutlaka navlun faturası gerekir. Navlun faturası ibraz edilemiyorsa FOB, Cİ kıymetinin %10’u navlun olarak alınır.

8. Sigorta Poliçesi: Gelen eşya için dar teminat kapsamı yapılan sigorta şeklidir. Sigorta acentesine yaptırılır. Yükleme tarihi itibariyle yaptırılması esastır. Eşyanın cinsi, kap adedi, yükleme yeri, taşıyan aracın cinsi, eşyanın kıymetinin belirtildiği belgedir. FOB, CFR, CF ile gelen eşyalarda kullanılır. Sigorta poliçesi yok ise FOB, CFR, CF kıymetinin %3 olarak beyan edilir.

9. Çeki Listesi (Packing list): Eşyanın satıcısı tarafından düzenlenen, hangi cins eşyanın hangi kolide ve ne kadar, kaç renk, kaç kg olduğunu belirten kolisaj listesidir. NOT: AKÇT ve CECA (Avrupa kömür çelik topluluğu) dan gelen ve Gümrük tarife cetvelinde yanlarında (CECA) geçen mallarda menşe şahadetnamesi ve ATR belgesi veya EUR 1 belgesi gerekir.

10. Transfer Yazısı, KKDF Dekontu, DSB: Eşyanın teslim şekline göre değişen ilgili bankadan alınan transfer yazısı veya KKDF dekontu gerekir.

11. Kıymet Bildirim Formu (İthalatta kullanılır): Kıymet belirtmek için kullanılır.

12. TSEK Belgesi: TSE İthalat Temsilcilikleri tarafından verilen belge olup TSE’ye tabii mallar için geçerlidir.

13. İşlenmiş Tarım Ürünleri: İşlenmiş tarım ürünlerinde beyan formu, analiz sonuç raporu gerekir. Çıkan rapora göre uygulama yapılır.

14. Atom Enerjisi Kurumu Belgesi: Nükleer reaktörler ve radyoaktif gibi bir kısım mallar için Türkiye Atom Enerjisi kurumundan alınacak radyasyon belgesi gerekebilir.

15. Sağlık Bakanlığı Kontrol Belgesi: Sağlık Bakanlığından alınan ve gerektiğinde kullanılan belge.

16. Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı Kontrol Belgesi: Tarım ve Köy işleri Bakanlığından alınan, gerektiğinde kullanılan belge.

17. Araçlar İçin Araç Onay Belgesi: Sanayi ve Ticaret Bakanlığından vize edilmiş proforma fatura ve muayene ve kontrol neticesinde düzenlenen ithal araç karayolu uygunluk belgesidir.

18. Alıcı ve Verici Cihazlar Onay Belgesi: Ulaştırma Bakanlığı Telsiz Genel Müdürlüğünce verilecek onay belgesi.

19. Bakım Onarım Belgesi: Satış sonrası hizmetler için gerekli olan Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca verilmiş belge dış ticaret eğitimi istanbul

20. Petrol Ürünleri Uygunluk Belgesi: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Petrol işleri Genel Müdürlüğünce verilen uygunluk belgesi.

21. Eşyanın Cinsine Göre: Merkez Bankası yazısı, Sermaye Piyasası Kurulu yazısı, Emniyet Genel Müdürlüğü yazısı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Enstitüsü Müdürlüğünce verilen uygunluk yazısı, resmi kurum ve kuruluşlar için ilgili makamlardan alınan yazılar gibi.

GÜMRÜK BEYANNAMESİ KULLANMA TALİMATI

BEYANNAME NÜSHALARININ KULLANILMASI

A. GENEL OLARAK

1 no.lu nüsha :İhracat ve/veya transit işlemlerinin yapıldığı hareket idaresinde saklanır.

2 no.lu nüsha :İstatistik amacıyla kullanılan nüshadır.

3 no.lu nüsha :İhracatta gümrük idaresince işlem gördükten sonra mükellefe iade edilir. Bu nüsha aracı banka ve diğer kamu kuruluşları tarafından izlenen işlemlerde kanıtlayıcı nüsha olarak kullanılır. İlgili kuruluşlar gerek görmeleri halinde, bu nüshadan bir fotokopi alarak, asıl nüshayı mükellefe iade ederler.

4 no.lu nüsha :Transit rejiminde varış idaresinde kalacak nüshadır.

5 no.lu nüsha :Transit rejiminde, varış idaresince hareket idaresine geri gönderilecek teyit nüshasıdır.

6 no.lu nüsha :İthalatın tamamlanmasından ve beyannamenin kapatılmasından sonra beyannameye eklenen belgelerin asılları ile birlikte bu nüshanın aslı Gümrükler Kontrol Genel Müdürlüğü’ne gönderilir. Bu nüshanın onaylı örneği, aslı yerine geçmek üzere beyanname ekinde bulunması gereken belgelerin örnek veya fotokopileri ile birlikte gümrük idaresinde kalır.

Bu nüsha, antrepo rejiminde kullanıldığında, Gümrükler Kontrol Genel Müdürlüğü’ne gönderilmez.

7 no.lu nüsha :İstatistik amacıyla kullanılan nüshadır. İthalat işlemlerinin yapıldığı gümrük idaresinde saklanır.

8 no.lu nüsha :İthalatta gümrük idaresince işlem gördükten sonra mükellefe iade edilir. Bu nüsha, aracı banka veya diğer kamu kuruluşları tarafından izlenen işlemlerde kanıtlayıcı nüsha olarak kullanılır. İlgili kuruluşlar, gerek görmeleri halinde, bu nüshadan bir fotokopi alarak, asıl nüshayı mükellefe iade eder. Yukarıda anılan beyanname formlarına gerektiğinde, ya sekiz nüshalı bir takım ya da dört nüshalı iki takım şeklinde devam formları eklenebilir.

B. REJİMLERE GÖRE KULLANILACAK BEYANNAME NÜSHALARI

Beyanname nüshalarının gümrük işlemleri itibariyle kullanımı şöyledir.

1. İhracat işlemleri için 1, 2 ve 3 no.lu nüshalar kullanılır. Bu talimattaki ihracata ilişkin hükümler, eşyanın kesin veya geçici her türlü ihracını kapsar.

2. Transitin şekline bağlı olarak beyanname nüshaları üzerinde şu şekilde işlem yapılır:

a) Transit işlemleri için 1, 4 ve 5 no.lu nüshalar kullanılır.

b) Bir beyanname formunun hem ihracat hem de transit işleminde kullanılmak istenmesi halinde, 1,2, 3, 4 ve 5 no.lu nüshalar, ihracat beyannamesi ve transit beyannamesi olarak kullanılır.

c) Bir beyanname formunun hem transit hem de ithalat işleminde kullanılmak istenmesi halinde, 1, 4, 5, 6, 7 ve 8 no.lu nüshalar, transit beyannamesi ve ithalat beyannamesi olarak kullanılır.

3. İthalat işlemleri için 6, 7 ve 8 no.lu nüshalar kullanılır. Bu talimattaki ithalata ilişkin hükümler, antrepo işlemleri dahil eşyanın kesin veya geçici her türlü ithalini kapsar.

MANİFESTO HÜKMÜNDEKİ BELGELER

Orijinal Manifesto : Mahreç ülkedeki gümrük idaresince düzenlenen belge.

Konşimento : Taşıyan tarafından yükletene verilen kıymetli evrak hükmünde belge.

CMR : Karayolu ile Uluslararası Eşya Taşıma Sözleşmesi gereği düzenlenen belge.

Tır Karnesi : Tır Karneleri Himayesinde Uluslararası Eşya Taşınmasına Dair Gümrük Sözleşmesi gereğince tanzim edilen karne.

CIM : Demiryolu ile Eşya Taşımalarına İlişkin Uluslararası Sözleşme gereği düzenlenen belge.

CIV : Demiryolu ile Yolcu Ve Bagaj Taşımalarına İlişkin Sözleşme gereği düzenlenen belge.

COTIF : Uluslararası Demiryolu Taşımalarına İlişkin Sözleşme gereği düzenlenen belge.

RID : Tehlikeli Eşyanın Demiryolu Taşınmasına İlişkin Sözleşme gereği düzenlenen belge.

RIP : Şahıslara Ait Vagonların Demiryolu ile Taşınmasına İlişkin Sözleşme gereği düzenlenen belge.

RICO : Konteynerlerin Demiryolu ile Taşınmalarına İlişkin Sözleşme gereği düzenlenen belge.

RIEX : Kolilerin Ekspres Demiryolu ile Taşınmalarına İlişkin Sözleşme gereği düzenlenen belge.

ETİKETLER dış ticaret eğitimi, dış ticaret kursu, dış ticaret eğitimleri, dış ticaret kursları, en iyi dış ticaret kursu, dış ticaret uzmanlığı, dış ticaret eğitimi istanbul, dış ticaret eğitimi ankara, dış ticaret eğitimi izmir, dış ticaret eğitimi bursa